Eski vakitlerde Anadolu’da tarlada, bahçede giyilen çarıklar, kullanım alanının daralmasıyla günümüzde artık halk oyunlarında ve meskenlerin şark köşelerinde süs eşyası olarak kullanılıyor.
1960’lı yıllara kadar köylülerde yaygın olarak kullanılan çarıklar, artık eskisi kadar ilgi çekmiyor. Gelişen teknoloji ve köyden kente göçün artmasıyla birlikte çarıkçılık mesleği de kaybolmaya yüz tutmuş meslekler ortasına girdi.
Silifke ilçesinde çarıkçılık mesleğini yarım asırdır sürdüren ayakkabı tamircisi Mehmet Toker, çarıkçılığı tarihi mirasa sahip çıkmak için yaptığını lisana getirdi.
12 YAŞINDA BAŞLAYAN MESLEK AŞKI YARIM ASRI AŞTI
Şimdi 12 yaşında iken ayakkabı tamircisinin yanında işe başlayan Toker, geçmişte derileri kendilerinin imal ederek boyadıklarını belirterek, “Bende yetenek vardı, azim vardı. İşi bir yılda öğrendim, çıraklıktan ustalığa geçtim. Artık her türlü ayakkabıyı yapabiliyordum. Ancak güçsüzdüm. Personellik güç istiyordu. O vakitler şimdiki üzere hazır deriler yoktu. Biz, deriyi kendimiz imal eder ve boyardık. Çarık ve edik yalnızca kırmızı renktedir. Pelit ağacının kızıl kabuğundan (çitit) boya yapar ve derileri de bununla boyardık. Ayrıyeten kösele dövmek, deri germek güçlü insan işiydi. Vakitle bunu da aştım” dedi.
“ÇARIK BÜZEMEYENE KIZ VERMEZLERMİŞ”
Mesleğin inceliklerini anlatan Toker, “Yıllar evvel en pahalı ayakkabı olarak görülen ve yalnızca özel günlerde giyilen, zamanla Silifke folkloru ve halk oyunları kıyafetleri olarak benimsenmiş ‘çarık ve edik’ ustalığı kaybolmaya yüz tutmuş durumda. 1960’lı, 1970’li yıllar öncesi bölgemizde ayakkabı ve çizme çok kıymetliydi. O vakitler ayağında çarığı olan biri ya varlıklı ailenin çocuğu ya da kurum kimlikli biridir diye bilinirmiş. Ayrıyeten çarık büzemeyene de kız vermezlermiş. O kadar kıymetliydi ki bu iş, iyi bir ustalığın varsa bir de evlenme çağındaysan sana her aile kızını verirdi” diye konuştu.
CUMHURBAŞKANI DEMİREL’E İKRAM ÇARIK
Eski Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’e çarık, eşi Nazmiye Demirel’e ise edik dikerek armağan ettiğini lisana getiren Toker, “Silifke kültürel açıdan varlıklı bir kent. Ben de bu güçlü kültürün içinde vakit zaman yer aldım. Silifke kültürüne emek verenlerle Silifke’yi temsilen yaptığım hediyeliklerden birçoğunu ünlü şahıslara gönderdim. Süleyman Demirel Cumhurbaşkanıyken, kendisine çarık eşine de edik diktim. Silifke’yi temsilen ikram ettim” tabirini kullandı.
“MESLEKİ OKULLARDA YAŞATILMALI”
Mesleğin teknolojiye yenik düştüğünü belirten Toker şunları söyledi:
“Şimdilerde ne yaptığımız mesleğe ilgi var, ne de genç kuşakta bu mesleğe heves var. Zati teknoloji de kimi kültürleri yok ettiği üzere bizim mesleği de bitirdi. Ayrıyeten mesleğin personelliği uzun, geliri de az. O yüzden yalnızca manevi kıymetlere ehemmiyet veren bireylerin siparişlerini yapıyor ve bir kültürü yaşatmak için emek veriyorum. Kimi meslekler çok pahalı, popülerliği bitse de manevi ve kültürel kıymetlerin yaşaması için bir şeyler yapmak gerekir. Ben bu mesleğin ustası olarak mesleksel okullarda eğitim alan öğrencilerimize eski mesleklerin yaşatılması için istişare yapıp, okullarda haftada bir sefer da olsa eğitim verilmesini öneriyorum. Öğrencilerimizi çalışma tezgahımda konuk edip, bir çarık nasıl yapılıyor öğretebilirim.”
Ensonhaber
