İran’da son bir ayda yaşanan hava kirliliğine de elektrik kesintilerinden ötürü tercih edilen güç kaynağı olan kalitesiz akaryakıtın neden olduğu düşünülüyor. Bu nedenle de ülkenin gündemi kripto para madenciliğine çevrildi. Medya ve kurumlar bu bahiste görüşlerini aktardı.
HÜKÜMET, ÜLKEDE 1.600’DEN FAZLA KRİPTO PARA ÇİFTLİĞİNİ KAPATTI
Kamuoyunda artan reaksiyonların akabinde hükümet, ülkede 1.600’den fazla kripto para çiftliğini kapatarak 45 binden fazla aygıta el koydu.
İran medyasının gündemini son günlerde, büyük kentlerdeki hava kirliliği ve plansız elektrik kesintileri meşgul etti. Ülkenin en çok okunan gazeteleri manşetlerine başşehir Tahran’ın karanlık ve kirli havasını gösteren fotoğrafları taşıdı.
HAVA KİRLİLİĞİ İRAN GAZETELERİNİN MANŞETLERİNDE
Reformistlere yakın Hemşehri gazetesi 13 Ocak Cuma günü “20 gün dumanda yaşam” başlığıyla okurlarının karşısına çıktı. İtimad gazetesi de “Kirlilik ve Karanlık” başlığını atarken, İhtilal Muhafızları Ordusuna yakınlığıyla bilinen “Cevan” gazetesi “Tahran’ın havası hükümetin rengine büründü” manşeti ile hükümeti tenkitlerinin odağına aldı.
Gazetelerde çıkan yazılar, elektrik kesintilerinin ve hava kirliliğinin nedenlerini sorgularken, İranlılar da toplumsal medyadaki paylaşımlarında bu duruma büyük reaksiyon gösterdi.
KORONAVİRÜSTE KONUTTA ÖMÜR ELEKTRİK VE DOĞALGAZ TÜKETİMİNDE ARTIŞ YAŞATTI
İran’da, bu yıl koronavirüs nedeniyle halkın meskende daha fazla vakit harcaması iç piyasadaki elektrik ve doğalgaz tüketimini artırdı.
Buna bir de üretimde kullanılan aygıtların yüksek güç harcadığı kripto para madenciliği de eklenince, güç santralleri talebi karşılamakta zorluk yaşadı ve ülke genelinde birçok kentte sık sık elektrik kesintileri görüldü.
Hükümet de oluşan güç açığını kapatmak için güç santrallerinde düşük kalitede akaryakıt kullanmaya başladı.
“AKARYAKIT DÜŞÜK KALİTELİ”
İranlı Öğrenciler Haber Ajansına (ISNA) nazaran, oluşan güç açığını kapatmak için kışın en soğuk günlerinde güç santrallerinde kullanılan akaryakıt ölçüsü günlük 35 milyon litreye kadar çıkıyor. İran medyasına konuşan uzmanlara nazaran, santrallerde filtreleme üzere teknolojik eksiklikler de hesaba katılınca son haftalarda hava kirliliğinin artmasındaki en kıymetli etken kullanılan düşük kaliteli akaryakıt. Uzmanlar, kelam konusu yakıtların Avrupa ülkelerinde kullanılan yakıtlardan çok daha kalitesiz olduğunu tabir ediyor.
“AKARYAKIT KULLANMAKTAN DİĞER DERMANIMIZ YOK”
Bu istikametteki tüm tenkitlere karşın, İran Petrol Bakanı Bijen Namdar Zengene, 3 Ocak’ta yaptığı açıklamada yalnızca başşehir Tahran’da elektrik kullanımının yüzde 15 arttığını belirterek, oluşan açığı telafi etmek için güç santrallerinde akaryakıt kullanmaktan öteki çarelerinin olmadığını söyledi.
ISNA’ya nazaran, Ulusal İran Gaz Şirketi yetkililerinden Muhammed İstek Culayi, ülkede doğalgaz üretiminin artmasına karşın iç piyasadaki tüketimin ikaz düzeyine geldiğini kaydederek, gaz gereksiniminin sağlanabilmesi için vatandaşlardan tasarruf etmesini istedi.
TAHRAN’DA SON 10 YILIN EN KİRLİ AYI YAŞANDI
Tahran Hava Kalitesi Ölçme Şirketi datalarına nazaran, Tahran’da İran takviminde 21 Aralık-19 Ocak tarihlerine rastlayan “Dey” ayı son 10 yılın en kirli ayı olarak kayıtlara geçti.
İstatistiklere nazaran Tahranlılar Dey ayında, “tüm kümeler ve hassas kümeler için sağlıksız” olmak üzere en az 24 gün yaşadı. Tahran dışında Elburz, İsfahan, Doğu Azerbaycan, Batı Azerbaycan, Huzistan, Merkezi, Rezevi Horasanı üzere ağır nüfus ve sanayi kollarını barındıran eyaletlerdeki kentlerde de hava kirliliği ağırdı. Bu eyaletlerde hava kirliliğine sık sık yaşanan elektrik kesintileri de eşlik etti.
HAVA KİRLİĞİNİN NEDENİ İÇİN FARKLI GÖRÜŞLER VAR
Bu nedenle, İran kamuoyunda bir kesim elektrik kesintileri ve hava kirliliğindeki artışa yüksek güç harcayan kripto para madenciliğinin de tesir ettiğini düşünürken, bir kesim de madenciliğin kıymetli bir etken olduğunu fakat liyakatsiz yöneticiler, sanayi merkezlerinin kentlere yakın yerde olması, trafikteki eski model araçlar, teknolojik ve yasal eksiklikler üzere kronik nedenlere vurgu yaptı.
İRAN’DA LİSANSI OLAN HERKES, LİSANSINA NAZARAN KRİPTO PARA ÜRETEBİLİYORDU
ISNA’ya nazaran, ülkede yaşanan elektrik kesintileri nedeniyle tenkitlerin amacı olan Çinli şirketlerin İran’daki kripto para bölümündeki faaliyetleri hakkında 12 Ocak’ta açıklama yapan İran Güç Bakanı İstek Erdekaniyan, “Lisansı olan herkes, lisansına nazaran kripto para üretebilir. Lisansı olmayan yabancı yahut yerli kim olursa olsun, yasaya nazaran muamele görür.” diyerek tenkitleri dolaylı olarak kabul etti.
KRIPTO PARA MADENCİLERİ GÜNLÜK 300 MEGAVAT ELEKTRİK HARCIYOR
Devlet televizyonuna nazaran, İran Elektrik Üretim ve Dağıtım (TAVANIR) Elektrik Sanayisi Sözcüsü Mustafa Recebi Meşhedi, ülkedeki kripto para madencilerinin günlük yaklaşık 300 megavat elektrik gücü harcadığını tabir etti.
IRNA’ya konuşan Etraf Uzmanı Muhammed Reza Mahbubfer, sayısı yüz binleri bulan kripto para aygıtlarının harcadığı yüksek güce dikkati çekerek, ülkenin elektrik sanayisinin “yıpranmış” olduğunu söyledi. Mahbubfer, oluşan açığın kapanması için güç tesislerinde ve öteki sanayi kollarında düşük kalitede akaryakıt kullanılmasının hava kirliliğinin en kıymetli sebebi olduğunu kaydetti.
Yaptırımlar ve ucuz elektrik, kripto para madenciliğinin gelişmesine katkı sundu
İran’da son yıllarda kripto para madenciliğinin popülerliği değerli ölçüde artış gösterdi.
Ülkede elektrik fiyatının Orta Doğu ülkelerine nazaran ucuz olması ve ABD yaptırımlarının getirdiği kısıtlamaları hem devletin hem halkın aşma gereksinimi bu artışın kıymetli nedenleri ortasında sayılıyor. 2019’un Temmuz ayında kripto para ünitesi Bitcoin ile yapılan süreçlerin yasaklandığı açıklanırken, üretimi ise “yeni bir endüstri” olduğu münasebeti ile yasaklanmadı.
Bu kararla birlikte, İran kripto para bölümünü kayıt altında tutmaya çalıştı ve bu doğrultuda madencilere davetlerde bulundu. İranlı yetkililere nazaran, ülkede lisansı olan herkes kripto para üretebilir. Bunun yanında İran’da, kripto para madenciliği yaptırımlar nedeniyle memleketler arası finans ve bankacılık piyasasından soyutlanan İran için avantajlı bir formül olarak görülüyor.
BİNLERCE AYGIT KAÇAK YOLLARDAN ÜLKEYE SOKULDU
Savlara nazaran, İran’da elektriğin ucuz olmasının da tesiriyle ülkenin çeşitli yerlerinde Çin’e ilişkin yasal kripto para üretim çiftlikleri bulunuyor. Bir öteki kümesi ise özel şirketler ve ferdi olarak kripto para üreten İranlı vatandaşlar oluşturuyor. Kripto para madenciliğinde üretimin nasıl olacağına dair maddelerdeki belirsizliklerin de tesiriyle, İranlı madenciler son iki yılda, binlerce kripto para üretim aygıtını ülkeye kaçak yollardan sokmayı başardı.
KRİPTO PARA ÜRETİM AYGITLARININ SAYISI 500 BİN
IRNA’ya konuşan İran Blockchain Derneği Üretim Kümesi Lideri Muhammed İstek Müzik, ülkedeki kripto para üretim aygıtlarının sayısı hakkında resmi bir bilginin olmadığını ama iki yıl evvel yapılan varsayımlara nazaran ülkede yaklaşık 500 bin aygıtın bulunduğunu aktardı.
HÜKÜMET MADENCİLERİ BASKILAMA YOLUNA GİTTİ
Tenkitlerin akabinde açıklama yapan Cumhurbaşkanlığı Ofisi Lideri Mahmud Vaizi, Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin, İstihbarat Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığını “Bitcoin için kayıt dışı elektrik tüketenleri” tespit etmekle görevlendirdiğini duyurdu.
Bilhassa son periyotta, hükümet kripto para madencilerine yönelik baskısını artırdı. İran medyasından elde edilen bilgilere nazaran, ülke genelinde yapılan operasyonlarda 1.600’den fazla kripto para çiftliği kapatılırken, kripto para üretiminde kullanılan 45 binden fazla aygıt ele geçirildi.
ISNA’ya nazaran, İran Elektrik Üretim ve Dağıtım (TAVANIR) Genel Müdürü Muhammed Hasan Mutevalizade, elektrik kesintilerinin önüne geçmek için Kirman eyaletine bağlı Refsencan ilçesinde bulunan, İran-Çin iştirakine ilişkin, 54 bin kripto para üretim aygıtı ile ülkenin en büyük Bitcoin üretim çiftliğinin faaliyetinin iki hafta mühletle durdurulduğunu açıkladı.
“YENİ KESİNTİLER OLABİLİR” UYARISI
TAVANIR’dan dün yapılan açıklamada, bilhassa ülkenin nüfus yoğunluğunun olduğu kuzey bölgelerinde yeni elektrik kesintilerinin olabileceği ikazında bulunuldu. Açıklamada, hizmetlerin aksamadan devam edebilmesi için halktan gaz ve elektrik kullanımını yüzde 10 civarında azaltmaları istendi.
Ensonhaber
