Bilim insanları, ozon katmanına ziyan veren CFC (Klorofloro karbonlar) gazlarında daima bir düşüşün tekrar başladığını açıkladı.
Parfümler, klimalar, buzdolapları, egzoz dumanı aracılığıyla atmosfere yayılan CFC gazları ozon ile yansımaya girerek, ozon katmanının delinmesine yol açıyor.
ÜRETİM DURDU GÜZELLEŞME BAŞLADI
Bununla birlikte 2018’de yayınlanan atmosferik ölçümler, Doğu Çin’de yasadışı olarak CFC üretildiğini göstermişti. Lakin son çalışma, üretim durduğunu ve ozon katmanının iyileşme sürecinin yine başladığın koydu.
Türkiye’nin de dahil olduğu yaklaşık 200 ülkenin imzaladığı Montreal Protokolü’nün değerine vurgu yapan araştırmacılar, ozon katmanındaki ziyanlı kimyasalların yüzyılın sonunda 1980’lerdeki düzeye dönebileceğini söz etti.
UV IŞINLARININ TESİRİNİ AZALTIYOR
Ozon katmanı Güneş’ten gelen ultraviyole radyasyonun birçoklarını emiyor ve atmosferin üst kısmında yer alıyor.
Tabakanın ziyan görmesi, UV radyasyonunun daha fazlasının yeryüzüne ulaşarak insanlara ve öteki canlılara ziyan verebileceği manasına geliyor. Epey tehlikeli olan UV ışınları canlıların DNA’sına ziyan verebiliyor ya da cilt kanseri üzere ölümcül hastalıklara yol açabiliyor.
Öbür taraftan, CFC’lerin ozon katmanını yok etmedeki rolü 1980’lerden beri biliniyor. Milletlerarası bir araştırma grubu tarafından birkaç yıldır yürütülen çalışmalara dayanan araştırmanın sonuçları Nature mecmuasında iki başka makalede yayınlandı.
MONTREAL PROTOKOLÜYLE ÖNLENMEYE ÇALIŞILDI
Birinci makale, bir CFC tipi olan trikloroflorometanın (CFC-11) global emisyonlarının, 2019’da CFC üretimine yönelik global yasakla dengeli bir oranda azaldığını ortaya koydu.
1987’de kabul edilen Ozon Katmanını İncelten Hususlara Ait Montreal Protokolü’ne 2019’da CFC’lerin üretimini önleyen uluslarası bir unsur eklendi. Muahedeyi Türkiye’nin de dahil olduğu yaklaşık 200 ülke imzalamıştı.
TEMEL KİRLİLİK ÇİN’KAYNAKLI
Bristol Üniversitesi’nden mevzuya ait açıklama yapan atmosfer bilimcisi Dr. Luke Western, “İşler planlandığı üzere gidiyordu.
Lakin, 2018’de yapılan bir araştırma, atmosferdeki CFC konsantrasyonunun beklediğimiz kadar süratli düşmediğini ortaya koydu. Neler olduğunu bilmek istedik.
Dahil olduğum çalışma, ekstra CFC-1 ‘in temel olarak Doğu Çin’den geldiğini gösterdi” tabirlerini kullandı.
Sonuçlar CFC’lerin , bölgedeki firmalar tarafından üretilen poliüretan yalıtım köpüğünün birçoklarında kullanıldığını ortaya çıkardı.
‘YOLUNA GİRDİ’
Lakin, Western 2019’da Montreal Protokolü’e eklenen husus ile birlikte emisyonların 2013’ten beri görülmeyen düzeylere geri döndüğünü belirtti.
Ozon tabakasındaki iyileşmesinin artık “yoluna girdiğini” Western, bu yüzyılın sonunda ozon katmanının 1980’de görülen düzeylere geri dönmesinin umduğunu açıkladı.
Ensonhaber
