Türkiye’nin her bölgesinde şubesi bulunan A-101 zincir marketleri, emekçileri, son kullanma tarihi (SKT) yaklaşan eserleri satmaya, bozuk eserleri ise satın almaya zorlamasıyla gündeme gelmişti.
5 yıldır A-101’de şube müdürlüğü yapan ve ismini vermek istemeyen bir emekçi, Cumhuriyet’e açıklamalarda bulunarak, son kullanma tarihi yaklaşan yahut geçen eserlerin çalışanlara zorla satılması yahut sattırılmasıyla ilgili açıklamalarda bulundu.
Şube müdürü, yetkililerin mevzuya ait açık bir halde ‘prosedür dışı süreç yap’ telaffuzunda bulunmadığını ancak, tarihinin geçmeden evvel satılması için baskı uygulandığını aktardı. Şube müdürü ayrıyeten, son kullanma tarihi geçen çok sayıda eserin kaydedilmesi halinde de bu baskıların devam ettiğini söyleyerek, “Yetkililer ‘bunu düşmeden bir formda çözün ve satın’ diyerek bizleri prosedür dışı şeyler yapmaya itiyorlar. Velhasıl prosedür dışı bir şeyler söylenmese de prosedür dışı uygulamalara zorlanıyoruz” dedi.
‘Bozuk eserlerin çalışana satışında şube müdürlerinin baskı yaptığına dair’ bilgi kirliliğinin olduğunu da aktaran şube müdürü, “Burada baskı üstten aşağıya geliyor. Bu baskı şube müdürlerinin insiyatifinde olan bir baskı değil, Operasyon Komitesi (OC) yetkililerinden geliyor” sözlerini kullandı.
AĞIR İŞ YÜKÜ VE MOBİNG
Çalışma şartlarının zorluğundan da bahseden A-101 personeli, “Normal kurallar altında 8 saatlik bir çalışma mesaimiz var. Ama bu, şu anki çalışma şartlarında mümkün olmuyor. Personeller 8 saat çalışıp meskenlerine gidemiyorlar. Günlük en az 10 saat çalışıyoruz. Mağazada yapılacak işler için kâfi işçi yok, mağazalar en fazla 4 şahısla çalışıyor. 4 kişinin olağan mesai saatlerinde yetiştiremeyeceği işler yükleniyor. Devamında da ‘biz size fazla çalışın demiyoruz, yalnızca bu işler bitecek’ diyorlar. Bu da mesainin uzaması manasına geliyor” diyerek personellerin daima maruz kaldığı kısır döngüyü de anlattı.
İş kanunundaki ‘denkleştirme’ unsuruna de atıf yapan A-101 çalışanı, “Bu unsur üzerinden çalışanlara çok fazla yükleniliyor. Resmi tatiller dışında hiç bir formda mesai fiyatı ödenmiyor. ‘Biz bunu denkleştireceğiz’ deniliyor lakin pratikte asla mümkün olmuyor. Zira iş yükü çok fazla ve hür vakit verilmesi mümkün değil” dedi.
“BÖLGE MÜDÜRLERİNİN, İŞÇİNİN FAZLA ÇALIŞMASINI SIFIRLAYAMA YETKİSİ VAR”
Çalışma esnasında A-101 yetkilerinin ‘denkleştirme’ vaatlerine de kılıf bulduğunu aktaran A-101 şube müdürü, şirketin ‘puantaj‘ isimli otomasyon sistemi ile personellerin, kullanıcı ismi ve şifresiyle kendi istekleri ile günlük çalışma saatlerini girdiklerini aktararak, “Fakat dışarıdan görünen hali bu. İç tarafta, çalışma saatinin resmi kayıtlara geçebilmesi için yeniden müdürlerin onayı gerekiyor. Yani çalışanların çalışma saatlerini şube müdürü olarak ben onayladıktan sonra 8-10 şubeden sorumlu bölge müdürleri de onaylarsa resmiyete geçiyor. Örneğin ben 10 saat çalıştığımda sisteme girersem zati bu onaylanmıyor. Bölge müdürlerinin, bugün onaylansa bile yarın sistem üzerinden her çalışanın fazla çalışmasını sıfırlayacak bir yetkisi var. Örneğin bir haftada 10 saat fazla çalıştım ve sisteme işlendi, ama benim haberim dahi olmadan o çalışma saatlerimin sıfırlanması kelam konusu” sözlerini kullandı.
MAHKEMELİK OLMA HALİNDE DE EMEKÇİ MAĞDUR
İşten tartışma yoluyla ayrılma ve mahkemeye başvurma halinde de çalışma saatleriyle ilgili rastgele bir ispatta bulunamayacaklarını tabir eden şube müdürü, “Yetkililer mahkemede; ‘Bu personel kendi çalışma saatlerini puantaj uygulamasında giriyor, fiili çalışma saatlerini kendisi kaydetmiş, buyurun bakın. Fazla çalışması kelam konusu değil’ diyerek personelin hakkını gasp etmiş oluyor” diyor.
Şube müdürü şu biçimde devam etti:
“İKTİDAR SESSİZ KALDIĞI İÇİN SÖMÜRÜYE AÇIK HALE GELİYORUZ”
“Mağazada açığın fazla çıkmasıyla çok fazla baskı uygulanıyor ve istifaya zorlanıyoruz. Velhasıl burada tazminat vermemek için her yol deneniyor. Üstten aşağıya muazzam bir baskı yapılıyor; Genel Müdür OC’lere, onlar satış müdürlerine, akabinde bölge sorumlularına ve de en son da şube müdürlerine olacak formda muazzam bir baskı var. Bana şube müdürü olarak üstten talimat geliyor ve ‘işçiye bunu yaptırmazsan seni kovacağız’ deniliyor. Bu türlü olunca ben de çalışana baskı uygulamak zorunda kalıyorum.
A-101 istihdam konusunda çalıştırdığı kişi sayısıyla övünen bir kurum ama burada işten çıkanlara da bakmak gerekiyor. Şube müdüründen çalışanına kadar, iş yüküne dayanamayıp çıkan çok sayıda insan var. Çalışma Bakanlığı süreci izlemediği ve de iktidar sessiz kaldığı için bizler bu kadar sömürüye açık hale geliyoruz.”
“İŞSİZLİKTEN ÖTÜRÜ OLUŞAN ÇARESİZLİĞİMİZİ ZİRVE TEPE KULLANIYORLAR”
“Bizim üstümüzdekiler, işsizlik oranlarının farkındalar, ve de bizim öteki dermanımızın olmadığının farkındalar… Velhasıl bu beşerler, bizim işsizlikten ötürü oluşan çaresizliğimizi zirve tepe kullanıyorlar. Biz burada, işsizlikten ötürü sermaye sahiplerinin köleliğine zorlanıyoruz.”
4857 SAYILI İŞ KANUNU KARARLARI ÇERÇEVESİNDE DENKLEŞTİRME UYGULAMASI
İlgili kısmı
Bununla birlikte, Kanun’un 41’inci unsuru uyarınca, denkleştirme uygulanan işyerlerinde, birtakım haftalarda en fazla kırk beş saat olabilen haftalık olağan çalışma müddetinin üzerinde yapılan çalışmalar, fazla çalışma olarak bedellendirilemez ve denkleştirmeye katılan çalışanlar, kelam konusu aşan çalışmaları için fazla çalışma fiyatı yahut hür vakit kullandırılmasını talep edemez.
Her ne kadar Kanun’da, denkleştirme devrinin sonunda, haftalık ortalama çalışma müddetinin, en fazla kırk beş saat olabilen haftalık olağan çalışma müddetini aşmaması öngörülmüşse de haftalık ortalama çalışma mühletinin, en fazla kırk beş saat olabilen haftalık olağan çalışma mühletini aşması halinde, en fazla kırk beş saat olabilen haftalık olağan çalışma mühletini aşan mühletler, fazla çalışma olarak pahalandırılacak ve denkleştirmeye katılan çalışanlar, kelam konusu aşan çalışmaları için fazla çalışma fiyatı yahut özgür vakit kullandırılması talep edebilecektir.
Cumhuriyet
