Bilim insanları iklim kriziyle gayrette kömürden bir an evvel vazgeçilmesi gerektiğini vurguluyor lakin Türkiye kömürlü termik santrallara yatırımı durdurmuyor. Bu süreçte en çok “Kömüre dayalı güçten nasıl çıkılacak? Yerine ne konulacak” sorularının karşılıkları merak ediliyor. Türkiye’de kömür denilince de akla birinci gelen kent Zonguldak. Greenpeace bu sürece ışık tutan ve teklifler sunan “Zonguldak’ta Kömür Sanayisinin Kentin Ekonomik ve Toplumsal Yapısı Üzerindeki Etkileri” isimli bir rapor hazırladı. Kömüre yatırımın ithal kömür oranını ve buna bağlı olarak dışa bağımlılığı artırdığına dikkat çekilen raporda, gelişen dünyada kömürün oyun dışına çıkarıldığı anımsatılıyor ve Türkiye’nin güç üretimini daha düşük karbonlu hale getirmeye yönelik planlama yapması gerektiğine değiniliyor.
Günümüzde iklim kriziyle uğraşın ülkelerin iktisat siyasetlerini şekillendirdiği belirtilen raporda, iklim krizinin ülkeler ortası siyasi ve ticari bağları de etkilediği anlatıldı. Raporda “Yenilenebilir güç kaynaklarına dayalı teknolojilerin süratli gelişmesiyle birlikte piyasa şartları altında kömürün rekabetçiliğini kaybettiği görülürken, Paris Anlaşması’nın 1. 50 santigrat derece gayesi ile uyumlu, yüzyıl ortası prestijiyle karbon-nötr olma amaçlarının dünya iktisadının kıymetli bir kısmını kapsar hale gelmesi de itici bir güç olmuştur” denildi. Mevcut santralları besleyen taş- kömürü yataklarındaki rezervlerin epey sonlu ve jeolojik yapı nedeniyle çıkarılması da epeyce maliyetli olduğu vurgulanan raporda “Talebi karşılamak üzere taş- kömürü arzının yüzde 97’si ithal edilmektedir” denildi.
GELECEK VAAT ETMİYOR
Raporda Zonguldak’ta kömür dalının bölge insanı için artık bir gelecek vaat etmediği tabir edilerek “Zonguldak’taki toplam elektrik üretiminde yüzde 95 olan kömür hissesi, ilin elektrik tüketiminin ise 7 katından fazla bir düzeydedir. Bu üretim yapısı Zonguldak’ın dahil olduğu Batı Karadeniz bölgesini Türkiye’nin kişi başına en yüksek sera gazı yoğunluğuna sahip 4 bölgesinden biri haline getirmektedir” sözleri kullanıldı.
SÜRDÜRÜLEBİLİR GÜÇ REVAÇTA
Kente ait tekliflerin de yer aldığı raporda özetle şu kelamlar kaydedildi:
“Zonguldak üzere bir liman kenti için katma bedelli kesimlerin desteklenerek ihracata yönlendirilmesi, daha yaşanabilir bir ortam ve gerekli altyapının sağlanmasıyla yüksek marifetli işgücünü çekecek yüksek teknolojili yatırımların desteklenmesi bölge için muhtemel alternatifler ortasındadır. Bunun yanında öne çıkan organik tarım, ekoturizm ve öteki turizm alternatifleri bölgede yapılacak başka yatırımların bilhassa etraf ve sıhhat tesirleri açısından birbirleri ile çelişmeyen yapıda olması gerektiğine işaret etmektedir. Bu açıdan, bölgenin mevcut gelecek tahayyülünde değerli bir yeri olan Filyos Vadisi projesi tekrar gözden geçirilmelidir.”
Avrupa Birliği ülkelerinin “Üçüncü Sanayi Devrimi” ismi altında sürdürülebilir güç üretimine yük vermeye başladığı belirtilen raporda, “Kömür tüketiminde ısrar etmek, Türkiye üzere geç endüstrileşen bir ülkenin bir sanayi ihtilalini daha geç kalması manasına gelecektir” denildi.
EN BÜYÜK MÜŞTERİ TÜRKİYE
İngiltere’de West Cumbria Madencilik (WCM) isimli şirket, Whitehaven, Cumbria’da planlanan kömür madeni için Türkiye’yi büyük bir müşteri olarak işaret ediyor.
The Times’da yer alan habere nazaran, West Cumbria Madencilik Şirketi, kelam konusu madenden çıkarılması planlanan kömürün yüzde 85’inin ihraç edileceğini açıkladı. Kömürün ana pazarının “kuzey, batı, güney Avrupa ve Türkiye’deki entegre çelik fabrikalarından” oluştuğu işaret edildi. Durumu pahalandıran Sabancı Üniversitesi İstanbul Siyasetler Merkezi’nden Dr. Ümit Şahin, “İngiltere’nin Türkiye’ye kömür ihraç edeceği sahiden doğruysa, bu şoke edici bir haber. Daha evvel İngiltere’den bu türlü bir teşebbüse şahit olmadık. İngiltere’nin kendi emisyonlarını yüzde 78 oranında azaltmayı ve kömürü basamaklı olarak kaldırmayı hedeflerken, kömür tüketimini kıymetli ölçüde azaltması gereken Türkiye’nin arzulanan güç geçişini tehlikeye atacağını kabul etmek güç. İngiltere’nin COP26 başkanlığını elinde tuttuğu ve iklim gündemine liderlik ettiği bir periyotta, bu çok tutarsız bir hareket olacaktır” dedi.
‘MANTIKLI DEĞİL’
Sürdürülebilir İktisat ve Finans Araştırmaları Derneği Kurucu Yöneticisi Bengisu Özenç de “Kömür talebinin global olarak düştüğü ve 2019 düzeylerine geri dönmesinin beklenmediği bir devirde, Türkiye’nin kömür ithal etmesi ekonomik olarak da mantıklı değil. Yerli kömürün kullanılması bile ekonomik bir zorluk haline gelirken hem global hem de Türkiye’de yapılan birçok bilimsel çalışma, ithal kömür kullanımının yatırımcılar için kârlı olmadığını gösteriyor” diye konuştu.
Cumhuriyet