Getty Images
Rekor sıcaklıkların tesirindeki ABD ve Kanada’nın batı kısımları, her yıl görülen yangın dönemine bu yıl tehlikeli şartlar altında girdi.
Bu yılki orman yangınlarının geçen yıllara nazaran daha yıkıcı ve şiddetli olma ihtimali bir oldukça yüksek. Uzmanlar da bu yıl yaşanacak yangınların tehlikesi konusunda ihtarlarda bulunuyor.
Kırsal alanlardaki denetim edilemeyen yangınlarla ilgili çalışmalar yapan Alberta Üniversitesi’nden Dr. Mike Flannigan, yangınların üç temel tabanı olduğunu söylüyor:
- Yakıt
- İnsan kaynaklı ya da yıldırım sonucu tutuşma
- Sıcak, kuru ve rüzgarlı hava şartları
Flannigan, “Günden güne şartlar değişebiliyor fakat Kanada ve ABD’nin batısında görülen inanılmaz kuraklık, yangın potansiyelinin doruğa çıkmasına neden oluyor” diyor.
ABD Kuraklık İzleme datalarına nazaran, ülkenin yarısı farklı seviyelerde olmak üzere kuraklığın tesiri altında. Batı eyaletlerindeyse kuraklık “olağanüstü” seviyeye yükseliyor.
BBCBu yıl Haziran ayında Kanada’nın batısında sıcaklıklar tüm vakitlerin rekorunu kırdı. British Columbia bölgesindeki Lytton yerleşiminde 49,6 santigrat derecelik sıcaklıklar kaydedildi.
Bu durum bir dizi orman yangınını tetikledi ve yılın bu vakitlerine nazaran şimdiye kadar görülmeyen genişlikte alan kül oldu.
ABD’nin batısında da misal bir tablo hakim.
Bu yıl yüksek sıcaklıklar nedeniyle dağ doruklarında kar örtüsünün bulunmaması da telaş yaratıyor. Kar örtüsü, çoklukla yangınlara karşı bariyer misyonu görüyor ve kuraklık koşullarını hafifletiyor.
Uzmanlar bu durumun yangınlara davetiye çıkardığı ikazını yapıyor.
Yangın dönemi olağanda ABD’nin güneybatısında Arizona üzere eyaletlerde başlar. Yaz sonlarında ise California ve akabinde Oregon ve Washington üzere kuzey bölgelere yanlışsız devam eder.
Bu yıl ise ABD’deki yangın döneminin çok daha erken başladığının işaretleri var.
Şimdiye kadar yangınlar nasıl seyretti?
Arizona’da bu yıl yanan toplam arazi alanı, 2018 ve 2019’u geride bıraktı. Geçen yıl, 2011 hariç son 10 yılın en büyük yangını kaydedilmişti.
California’da ise 2020’nin birebir devrine nazaran bu yıl 17 bin hektar daha fazla alan yandı. Geçen yıl 1 milyon 600 bin hektardan daha fazla alan yanmıştı. Bu alan, eyalet tarihinde bir rekor.
ABD’nin batı kıyısında geçtiğimiz yıl görülen devasa yangınlara şimdi rastlanmadı lakin harika kuraklık kurallarında büyük yangınların tekrarlanmasından korkuluyor.
ABD genelinde, yangınlarla kül olan toplam yerlerin sayısında önemli artış gözlemlenebiliyor.
Kanada’da ise yanan alanlarda yıldan yıla önemli artış görülmekle birlikte, 10 yıllık ortalamayı ele alan araştırmalar geçtiğimiz 10 yılın dert verici bir yükselişe sahne olduğunu ortaya koyuyor.
Dr. Flannigan, 1960-70’lerde 1 milyon hektar seviyesinde olan yangın alanının bugün 2,6 milyon hektara ulaştığını kaydediyor.
Kanada’da yılın bu vaktine kadar yanan alanlar, 10 yıllık ortalamanın üzerinde. British Columbia bölgesinde ise şimdiden 90 bin hektar alan kül oldu.
Flannigan, “British Columbia’da yangın dönemi Temmuz ortasında başlardı, Ağustos’u ve Eylül başını kapsardı. Bu yıl ise bu genişlikte ve yoğunlukta yangınlar epey erken başladı” diyor.
İklim değişikliği, yangınların artışına neden oldu mu?
ABD ve Kanada’da yıldırım düşmeleri, insan faaliyetleriyle kıyaslandığında yangınlara daha çok neden oluyor.
Fakat bilim insanları, iklim değişikliğinin, daha ağır ve daha uzun süren yangın dönemlerinin ortaya çıkmasında tesirli olduğu görüşünde. Sıcaklığın yüksekliği ve daha kuru iklim kuralları, bunun öncelikli nedenlerinden.
Dr. Flannigan, “Daha sıcak hava, daha çok yıldırım ve daha uzun yangın dönemleri demek. Ortalama olarak daha çok yangın göreceğiz ve yangınlarla yaşamayı öğrenmemiz gerekecek” diyor.
Tek tek her tabiat olayını global ısınma ile ilişkilendirmek pek gerçek olmasa da, iklim araştırmacıları Kanada ve ABD’deki yüksek sıcaklıkların “iklim değişikliği olmadan görülemeyeceği” konusunda hemfikir.
Jack Goodman ve Jake Horton bildirdi.
Cumhuriyet
