AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 30 Mayıs 2019’da açıklanan “Yargı Islahatı Strateji Belgesi” çerçevesinde hazırlanan dördüncü yargı paketi ile ilgili çalışmayı tamamladı.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın başkanlığında geçen Salı günü, AKP Meclis küme yöneticilerinin iştirakiyle yapılan toplantıda, 35 unsur olarak planlanan paketten birtakım düzenlemeler çıkarıldı ve 32 hususa düşürülen teklifin TBMM Başkanlığı’na sunulması kararlaştırıldı.
Paketin önümüzdeki hafta içerisinde TBMM Başkanlığı’na sunulması bekleniyor.
Yargıya erişme, vergi hataları, isimli denetim sistemine ait yeni düzenlemeler içeren pakette, “soruşturmanın gayesini tehlikeye düşürecek somut kanıtların bulunması” halinde, avukatın müvekkiliyle görüşmesinin “bekletilmesi” öngörülüyor.
Avukat görüşüne “soruşturmayı tehlikeye düşürme” kriteri
BBC Türkçe, AKP’nin TBMM Başkanlığı’na sunmaya hazırlandığı dördüncü yargı paketinin detaylarına ulaştı.
Boşanmış eşe karşı hatalar da “nitelikli suçlar” kapsamına giren eşe karşı işlenen hata kapsamına alınarak, ceza artırımı yolu açılacak. Buna nazaran, boşandığı eşini öldürenler için de, eşe karşı işlenen kabahatlerde olduğu üzere “ağırlaştırılmış müebbet hapis” cezası verilebilecek.
Paketin en dikkat cazip kısımlarından birisini ise avukatın müvekkiliyle görüşmesine yeni kriter getirilmesi oluşturuyor.
Teklif motamot yasalaşırsa, “soruşturmanın gayesini tehlikeye düşürecek somut varlıkların bulunması halinde”, avukatın müvekkiliyle görüşmesi “bekletilebilecek”, yani münasebet ortadan kalkana kadar müsaade verilmeyecek.
İsimli denetim sistemi yine düzenleniyor. Buna nazaran isimli denetim kararının üst sonu 2 yıl olacak. İsimli denetim kapsamında yurtdışı yasağı konulması halinde, her 4 ayda bir gözden geçirme yapılacak, buna nazaran sakıncalı olmadığına hükmedilirse, yurtdışı yasağı kaldırılabilecek.
İsimli denetim kapsamında verilen “konutu terk etmeme” kararı halinde, kişinin meskende geçirdiği her iki gün, mahkumiyet müddetinden bir gün olarak düşürülecek.
Vergide faal pişmanlık indirim nedeni
Türk Ceza Kanunu’ndaki “etkin pişmanlık” unsurunun gibisi, vergi kabahatleri için de uygulanacak. Vergi Yol Kanunu’nda yer alan “pişmanlık ve ıslah” düzenlemesine nazaran, cürüm konusu aksiyon, örneğin vergi kaçakçılığı, kamu makamlarının bilgisine girdikten sonra kişi “pişmanlık” kararlarından faydalanamıyor.
Pakette yer alan düzenlemeye nazaran ise kişi cürüm konusu aksiyonun cezasına yönelik yargısal süreç başlamadan evvel “etkin pişmanlık”tan yararlanırsa ödeyeceği ceza yüzde 50; yargısal süreç başladıktan sonra yararlanırsa yüzde 25 indirime tabi olacak.
Lakin bütün bu süreçlerde uzlaşma aranacak ve cürümden olumsuz etkilenen taraf istediğinde yargı yoluna başvurabilecek.
Tutuklama ve isimli denetim kararlarının kontrolü
Sulh ceza mahkemelerinin tutuklama ve isimli denetim kararlarının kontrolüne de yeni düzenleme geliyor.
Buna nazaran sulh ceza mahkemelerinin verdiği tutuklama ve isimli denetim kararları için itiraz başvurusu, “dikey denetleme” çerçevesinde üst mahkeme olan ağır ceza yahut asliye ceza mahkemeleri tarafından yapılacak.
Çocuğun cinsel istismara maruz bırakılmasında somut kanıt
Katalog hatalardan tutuklamalara “somut delil” kriteri getiriliyor.
Buna nazaran örneğin terör hatasından kuşkulu görülen kişinin terör örgütü ile ilgisi, somut kanıtlarla kanıtlanmak durumunda kalacak.
Mevcut mevzuata nazaran terör, soykırım, insanlığa karşı cürümler, göçmen kaçakçılığı, insan ticareti, taammüden öldürme, çocuğun cinsel istismarı, hırsızlık, yağma, uyuşturucu yahut uyarıcı unsur imal ve ticareti, kabahat işlemek için örgüt kurma, devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozma, düşmanla işbirliği yapma, anayasayı ihlâl, cumhurbaşkanına suikast ve fiili atak, yasama organına karşı hata, hükümete karşı kabahat, Türkiye Cumhuriyeti Hükümetine karşı silahlı isyanın da ortalarında bulunduğu hatalar “katalog suç” kapsamında bulunuyor.
Otelde gözaltı yerine “taahhüt” şartı
Genel bilgi toplaması (GBT) yapılan, otel, seyahat sırasında çevirme üzere durumlarda, söz almak için gözaltı süreci de tekrar düzenleniyor.
Buna nazaran, mesai saatleri dışında şüphelinin tabirini almak için bir sefere has, tahhüt istenecek. Kelamını yerine getirmeyen bireye ise bin lira para cezası kesilecek.
Mağdur olarak mahkemeye başvuran bireye, şikayetçi olduğu belge ile ilgili, mahkemeye davet kağıdının yanı sıra, iddianame de gönderilecek.
Mahkemeler söz için, davet kağıdının yanı sıra ayrıyeten, e-posta, kısa bildiri tekniklerini de kullanabilecek.
Kredi kartı aracılığıyla işlenen dolandırıcılık kabahatlerine, mağdurun bulunduğu yer mahkemesi bakacak. Bu düzenlemede ise, dolandırıcının sabit bir yerde bulunmaması ve bir çok mahkemenin bu nedenle “takipsizlik” kararı vermesi tesirli oldu.
Hata argümanı dışındaki kanıtlar iddianameye konulamayacak
Lekelenmeme hakkı çerçevesinde sanıkla ilgili yalnızca hakkındaki suçlamaya ait kanıtlar iddianameye konulacak. Beraat kararı verilmesi halinde tespit ve dinlemeye ait kayıtlar imha edilecek.
Yönetime yapılan müracaatlarda yönetimin cevap verme mühleti 60 günden 30 güne indirilecek.
“Yargı Islahatı Strateji Belgesi”nde yer alan çocuk mahkemelerinde “cübbesiz” yargıç ve savcı düzenlemesi ise paketten çıkarıldı.
Edinilen bilgiye nazaran, bu düzenlemenin paketten çıkarılmasında, bilhassa 15 yaş üzerindeki gençlerde “yargının otorite ve caydırıcılığı” algısını olumsuz etkileyeceğinin düşünülmesi tesirli oldu.
Cumhuriyet
