Hindistan Uzay Araştırma Örgütü tarafından Ekim 2008’de Ay yörüngesine fırlatılan Chandrayaan-1 uzay aracı, topladığı datalarla değişik bir buluşa imza attı.
Uzay aracından gelen dataları inceleyen bilim insanları, Ay kutuplarının öbür bölgelerden kıymetli ölçüde farklı bir bileşime sahip olduğunu ortaya çıkardı.
AY’DA PAS KEŞFEDİLDİ
Kutuplardan yansıyan ışığı inceleyen araştırmacılar, bir pas tipi olan hematit belirtilerine rastladı.
Bildiğiniz üzere pas olarak da bilinen demir oksitlerin oluşabilmesi için oksijene muhtaçlık var, lakin Ay’da oksijen bulunmuyor. Bu nedenle Ay, hematit (pas) oluşumu için uygun bir ortam değil. Pekala o halde Ay’da nasıl pas belirtilerine rastlandı?
Bu sorunun karşılığını bulabilmek için Hawaii Üniversitesi’nden Şuai Li, NASA ile bağlantıya geçti ve Ay’da pas oluşumunun üç halde oluşabileceği ortaya çıktı.
(Görsel: Chandrayaan-1 uzay aracının Ay Mineraloji Haritalayıcısı’ndan elde edilen bir fotoğraf. Görüntüdeki mavi alanlar, Ay’ın kutuplarında ağırlaşan suyu gösteriyor. Bölgedeki kayaların spektrumunu inceleyen araştırmacılar bir pas tipi olan hematit bulgularına rastladı.)
PAS OLUŞUMUNDAN DÜNYA SORUMLU OLABİLİR
Bilim beşerlerine nazaran Ay’da her ne kadar atmosfer bulunmasa da Dünya’nın manyetik alanı nedeniyle Ay’a oksijen gidebileceği görüşünde. Bu görüş, Ay’ın Dünya’ya bakan yüzündeki hematit (pas) ölçüsünün, öbür yüzüne nazaran çok daha fazla olmasını da açıklıyor.
Ay ve Dünya’nın milyarlarca yıldır birbirinden uzaklaşması sebebiyle, Ay’ın gezegene daha yakın olduğu periyotta daha çok oksijen almış olması da beklenen.
Araştırmacılara nazaran Ay’daki pasın bir başka nedeni hidrojen olabilir. Hem Ay hem de Dünya, Güneş’ten gelen rüzgarlar aracılığıyla hidrojen bombardımanına maruz kalıyor. Lakin Dünya’nın manyetik alanı bu gazları engellerken Ay’da rastgele bir muhafaza bulunmuyor.
Ay’da pas oluşmasının üçüncü nedeni ise Ay’ın uzak tarafındaki kraterlerin altında bulunan mevcut su buzu olabilir. Araştırmacılar, Ay’a devamlı çarpan toz parçacıklarının bu su moleküllerini özgür bırakabileceğini ve bunların demirle karışarak, oksitlenme oranını artıracak formda ısınabileceğini söylüyor.
Bu durum, pasın neden Ay kraterlerinin uzağında da tespit edildiğini açıklayabiliyor, fakat suyun kayayla nasıl etkileşime girdiğini tam olarak açıklamıyor.
Bilim insanları, kelam konusu bulguları birleştirerek Ay’da neden paslanmanın oluştuğunu çözmeye çalışacak.
Instagram:
Ensonhaber
