Son 50 yılda su varlığının 3’te 1’inden fazlasını kaybeden, tamamına yakını kuruma tehlikesi altındaki Burdur Gölü’nde yalnızca bir balık çeşidi yaşıyor.
1948 yılında ‘Aphanius burduricus’ ismi verilen balık, 1982 yılında ‘Aphanius burduricus anatoliae’ ve son olarak 1993’te ‘Aphanius sureyanus’ olarak değiştirilen ismiyle biliniyor. Fakat Burdur’da halk ortasında yaygın olarak ‘Burduricus’ ismi kullanılıyor.
DÜNYADA YALNIZCA BURDUR GÖLÜ’NDE
Emekli akademisyen Erol Kesici, Burdur Gölü ve bu balığın geleceğinin büyük tehlike altında olduğuna dikkat çekti.
Burdur Gölü’nün 1’inci Derece Doğal Sit Alanı, Yaban Hayatı Geliştirme Alanı ve Ramsar Alanı içerisinde yer aldığını söyleyen Kesici, “Doğal göl olan Burdur Gölü’nün suyunun tuzluluk ve göle has iyonik bileşiklerinin özelliği nedeniyle göle ahenk sağlayan yalnızca bir balık çeşidi, Burdur yosun balığı dağılım göstermektedir. Gölle temaslı olan kaynak ve derelerde de etçil istilacı tıp olan gümüşi havuz balığı (Carassius gibelio) ve sivrisinek (Gambusia holbrooki) yaşadığı bilinmektedir.” dedi.
BU BALIK YENMİYOR
Burdur yosun balığının albenili, süslü görünümlü, uzunluğunun da en fazla 5-6 cm kadar olduğunu belirten Kesici, “İnsanların besin olarak tüketememesi nedeniyle ekonomik bedeli yok. Gölün biyolojik çeşitliliği, besin ağı ve paklığı bakımından büyük değer arz ediyor. Akvaryumlarda süs balığı olarak da bilinen cins, bir vakitler akvaryumcular tarafından ağır bir formda toplanıp üretimi yapılmak istenilmişse de Burdur Gölü üzere çok özel ortam ve etraf şartlarına karşı hassas olduğundan, akvaryum ortamlarında bırakınız çoğaltılmasını, yaşama müddetleri bile çok kısa olmaktadır.” dedi.
HAVZASINDA 19 BARAJ VE GÖLET
Havzada gölü besleyen akarsular üzerine 1970’li yılların başından bugüne kadar 17 gölet, birer rezervuar ve baraj olmak üzere 19 adet su tutma yapısı kurulduğuna dikkat çeken Kesici, “Göl etrafındaki yasal olmayan çok sayıdaki pompaj ve kuyu düzenlemeleri, gölün su düzeyinde ve yüzey alanında yüzde 40 oranında azalmaya neden olmuştur. Gölün kurumasına karşı tedbir alınmaması, doğal özelliklerinin giderek yok olması, etrafındaki tarım alanları, sanayi kuruluşlarının tesiriyle birleşen su düzeyi azalmaları kirliliğin artmasına da neden olmuştur.” dedi.
KİRLİLİK ALGLERE NEDEN OLUYOR
Suyunu dış akışa veremeyen bir göl olması nedeniyle kirliliği de dışa atamadığına değinen Kesici, “Kirliliğe karşı direnci hayli az. Ayrıyeten göldeki su düzeyi, yüzey azalmaları, kirlilik, suyun bulanıklaşmasına, tuzluluk oranının giderek artmasına neden olmaktadır. Bu dış etkenler, göl suyunda her periyot azot ve fosfat yüklerinin giderek artışı nedeniyle de içinde mavi-yeşil ilkel su yosunları, alglerin çoğalması ve kıyılarının yeşile boyanmasına neden olmaktadır. Kirlilik nedeniyle göl içerisindeki canlı hayatı da tehlike altındadır.” diye konuştu.
KIRMIZI LİSTEDE
Burdur yosun balığının da yok olmak üzere olduğunu belirten Kesici, “Ayrıca birçok göçmen ve yerli kuşun beslenme, barınma, üreme yeri olan göldeki su kuşlarının sayısı, tuzluluk artışı ve besin ağı değişimi nedeniyle giderek azalıyor. Son 20 yıldır Dünya Tabiat ve Doğal Kaynakları Müdafaa Birliği’nin (IUCN) jenerasyonu tehlikedeki çeşitlerin, yok olma tehdidi altındaki hayvan çeşitleri ortasında gösteriliyor. Öteki hiçbir yerde yaşama imkanı olmayan endemik çeşidin sayıları yok denecek düzeye düştü. IUCN kırmızı kitabında en tehlikede ve hayli yüksek risk altında ve yakın gelecekte yok olma tehlikesi altında olan tipler kümesinde yer alıyor.” dedi.
YÜZEY ALANI 73 KİLOMETREKARE AZALDI
Yüzey alanının 203 kilometrekareden 130 kilometrekareye kadar düşmesinin gölde habitat kaybına neden olduğunu açıklayan Kesici, su kalitesinin farklılaşmasının gölde az olan canlı ömrünü tehlikeye attığını kaydetti.
Kesici, gölün doğal su akışı ve kalitesinin kesinlikle korunması gerektiğini vurgulayarak, şunları söyledi:
Ensonhaber