Ankara Üniversitesi Lisan ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Antropoloji Kısmı Lideri Prof. Dr. Ayla Sevim Erol başkanlığında, Fatih Mahallesi’ndeki bölgede omurgalı hayvanlara ilişkin fosillerin ortaya çıkarılması için hafriyat çalışmaları 24 yıldır titizlikle sürdürülüyor.
“İĞNEYLE KUYU KAZAR ÜZERE DİŞÇİ ALETLERİYLE YAPTIĞIMIZ KAZILARDI”
Birinci yıllarda çok sayıda gergedan kafatası bulduklarını, bunların da Çankırı Müzesi’nde sergilendiğini belirten Erol, şunları kaydetti:
“1997 yılında bu alana girdiğimiz vakit birinci yaklaşık 100 metre uzunluğundaki bir alanda hafriyat çalışması yaptık. Hafriyatlar her yıl iğneyle kuyu kazar üzere dişçi aletleriyle yaptığımız kazılardı zira fosillerin bulunduğu ortamlar ne yazık ki çok sertleşmiş kil katmanları, çok taşlaşmış hatta kayaç haline gelmiş kil katmanları halindeydi. Hafriyatlarda kullandığımız dişçi aletleri bile vakit zaman dayanamıyor. Biz diş doktorlarını bıktırdık, dişçi aletleri alacağız diye ne kadar diş doktoru tanıdığımız varsa kullanmadıkları bütün dişçi aletlerini ellerinden alarak hafriyat yapmaya geliyoruz zira alana sahiden hafriyat aletleri dayanmıyor. Çekiçler, kürekler çok çabuk kırılıyor.”
Fosilli alanların ekseriyetle ulaşımı hayli sıkıntı ve sorunlu yüksek dağlık ve zirvelik alanlarda bulunduğunu belirten Erol, “Oysa bizim çalıştığımız alan kentin göbeğinde yer alan bir alan. Alışılmış bu iyi mi makus mü? Bir taraftan artıları var, kolay çalışılabilecek bir alan, bir taraftan eksileri var çok kolay tahrip edilebilen bir alan zira yol üzerinde bulunduğu için korunması epeyce dertli.” diye konuştu.
“HER AN YENİ BİR CİNSLE KARŞILAŞABİLİRİZ”
Ortaya çıkan fosillerle, Çankırı’nın milyonlarca yıl evvel ormanlarla kaplı, sulak alanları olan fillerin, gergedanların, atların, yırtıcıların olduğu güçlü bir tabiata sahip olduğunu söyleyebileceklerini anlatan Prof. Dr. Erol, şu bilgileri verdi:
“Dolayısıyla 9 milyon ile 8 milyon yıl ortasında tarihlendirilen bir küme hayvan faunasının yaşadığı bir lokalite ki burada ormanlık alanlarının olduğu, bol ölçüde tatlı su göletlerinin ve ırmak yataklarının bulunduğu, çok sayıda ele geçen atların atalarına ilişkin fosillerden açık otlaklı savan ortamları ile bol ormanlık alanlarla birlikte 3 farklı ekolojik ortamı tespit ediyoruz. Bu çerçevede en fazla sayıda yaşayanlar gergedangiller dediğimiz hayvanlar, atlar, yaban atları, onun dışında etçiller içinde hyena (sırtlan), testere dişli kedigiller ile değişik tipten etçillerin yanı sıra antilop, geyik, yaban koyunu ve keçisi, bizon tipi hayvanlar ve filgiller ile zürafalar üzere 40’ın üzerinde çeşide ilişkin fosil buluntu ele geçmiştir. Bu çalışmalarda her an yeni bir cinsle karşılaşabiliriz. Bu alanda şimdiye kadar toplam numaralı olarak yani cinsini tanımlayabileceğimiz nitelikte numaralandırılmış fosiller 4 binin üzerindedir. Onun dışında numarasız birtakım değerli fosiller de başka sedimanlar (tortu) içinde bulunabiliyor. Hepsini topladığımız vakit 5 binin üzerinde fosil ele geçmiştir.”
Cumhuriyet