Mersin Üniversitesi öğretim vazifelisi Dr. Kaan Kutlu Ataç, Afganistan’dan çekilme sırasında yaşananların ABD Lideri Joe Biden’ı çok erken “topal ördek” pozisyonuna düşürebileceğine ve Demokratları seçimler için zora soktuğuna dikkat çekti. ABD’nin dış siyasetini global liderliğe örnek olma tezi üzerine kurduğunu belirten Ataç, “Sorunlu geri çekilmenin örnek olma savına büyük darbe vuracağına ise kuşku yok” dedi. Ataç, çekilme sırasında tüm dünyaya yayılan imajların Çin’e yaradığını belirterek, “Pekin, ABD’nin Tayvan’ı bir savaşta yalnız bırakacağı bildirisini ağır olarak işlemeye başladı” tabirlerini kullandı.
Cumhuriyet’e kıymetlendirme yapan Ataç, Amerikan istihbaratının çekilmenin akabinde Afgan hükümetinin altı ay içerisinde düşeceği öngörüsünü 10 Ağustos’ta değiştirdiğini, hükümetin dayanma gücünü 30 ila 90 güne çektiğini anımsattı. Ataç, “Ancak bu kıymetlendirme de istihbaratın en temel sorunu olan geleceği öngörememe kuralının duvarına çarptı” dedi. Biden’ın çekilme takvimini açıkladığı nisan ayından itibaren Eşref Gani hükümeti ve Afgan ordusunun Taliban karşısında “çöl güneşinde eriyen kar” misali çözüldüğünü kaydeden Ataç, “Bu, Taliban’ın kimi en üst seviye isimleri için de beklenmedik oldu” dedi.
ÇİN’DEN TAYVAN ADIMI
Çekilme kararı sonrası yaşanan kaos ile Amerikan kamuoyunda Biden’a inancın süratle düşmeye başladığını anlatan Ataç, şöyle konuştu:
“Bu durum Amerikan dış siyaset prensiplerini global liderliği örnek olma yoluyla argümanına oturtan bir idare için hem fiyasko hem de ironi. Amerikanın global güç rekabetinde önemli sınamalara tabi olduğu bu günlerde Afgan coğrafyası özelinde bu derece problemli bir geri çekilme yaşamasının örnek olma tezine büyük darbe vuracağına ise kuşku yok. Hakikaten Kongrenin iki kanadın da Demokratların çoğunluğunu bıçak sırtında olduğu bir süreçte Senato’nun üç güçlü kurulunun (Dışişleri-Silahlı Kuvvetler-İstihbarat) demokrat liderleri Dışişleri ve Savunma Bakanlarını bahisle ilgili söz vermeye daveti yaptılar.”
Ayrıyeten, ABD’nin kriz bölgelerinde bundan sonra izleyeceği siyasetlerin sorgulanmaya başladığına dikkat çeken Ataç, “Nitekim ABD’nin bir numaralı hasım olarak gördüğü Çin, ABD’nin düştüğü bu konumdan çabucak yararlanmaya başlamış görünüyor. Tayvan Boğazı üzerindeki kadim çekişme Çin devlet medyasında ABD aleyhine çabucak kullanılmaya başlandı. Çin medyası Tayvana yönelik ‘savaş çıktığı vakit ABD’nin Tayvanı yalnız bırakacağı’ iletisini ağır olarak işlemeye başladı. Çin’in kullandığı lisan savaşın çıkıp çıkmayacağı üzerine değil savaş çıkacağı üzerine şurası. Bu ayrıntı da doğal olarak dikkatlerden kaçmadı” değerlendirmesini yaptı.
‘ERKEN TOPAL ÖRDEK’
Afganistan fiyaskosunun Amerikan iç siyasetine ait de kıymetlendirme yapan Ataç, 2022 orta seçimlerine dikkat çekti. Seçimlerde hassas Demokrat çoğunluğun kaybedilmesine neden olabileceğini belirten Ataç, “İç siyasette istikrarları değiştirecek salgın süreci, federal hükümetin yürüteceği muazzam altyapı yatırımları, ırksal siyasetler ve Meksika sonundaki göç sıkıntıları Biden’ın Kongre ile bağlantılarında çok kıymetli başlıklar. Öte yandan global sıkıntılarla gayrette Beyaz Saray’ın ittifak yapıları ve işbirliklerini devam ettirirken güç çabasında asıllı rakipleri Çin ve Rusya ile gayretinde Kongre dayanağına de muhtaç olduğu ortada. Başkomutan sıfatıyla dünyanın en güçlü ülkesini yönetmeyle ilgili mental sıkıntılarına bağlı kapasite sıkıntıları olduğu istikametindeki savlar da göz önüne alınırsa orta seçimlerdeki başarısızlık Biden’ın ‘topal ördek’ olarak çok erken bir tarihte yaftalanmasına neden olacaktır. Bu durum başkanlık seçimlerinde Demokrat Parti’nin işinin epey güç olacağını gösterir” değerlendirmesini yaptı.
Cumhuriyet