Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde maddeleşen kanun teklifi ile, maden arama ve işletme ruhsatlarının verilmesi, birleştirilmesi, müddetlerinin uzatılması, periyot ve intikalleri ile etrafla ahenk bedeli iadelerine ait müracaatlar dışında, vadesi geçmiş borç durumunu gösterir evrak aranılması zaruriliği kaldırılıyor.
MADEN KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK
Maden Kanunu’na nazaran ruhsat bedelinin tamamının ocak ayının sonuna kadar yatırılmaması halinde, her ay için başka ayrı yüzde 4 gecikme artırımı uygulanacak ve bu sayı haziran sonuna kadar ruhsat bedeli olarak yatırılacak, aksi halde ruhsat iptal edilecek.
Ruhsatların mühlet uzatım taleplerinde, ruhsat mühletinin bitiş tarihinden en geç 12 ay öncesinde talepte bulunma koşulu getiriliyor. Bu yükümlülüğe uymayan ruhsat sahiplerine 100 bin lira idari para cezası uygulanacak, ruhsat mühletinin bitiş tarihinden en geç 6 ay öncesine kadar da belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen ruhsat sahiplerinin talepleri reddedilerek ruhsatları mühlet sonunda iptal edilecek ve ilgili saha ihale yoluyla ruhsatlandırılacak. Rödövans mukavelesiyle çalışılan ruhsat alanlarında, devralanın konseyi işletme kapasitesi yahut şerh edilen mukaveledeki kapasiteyi aşmayacağı istikametinde vereceği taahhüde istinaden, ilgili alan için tanınan tüm muafiyetler ve madencilik faaliyetleri kapsamında alınan bütün müsaadeler, devredilen ruhsatlarda da motamot korunacak.
Maden Kanunu kapsamında işletme müsaadesi yahut Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünce müsaade verilmiş rödovans mukavelesi olmaksızın işletme müsaadesi alanı dışındaki mücavir alanlara yirmi metreye kadar taşmalar hariç olmak üzere, maden ocağı açılması, maden üretilmesi yahut faaliyetleri durdurulmuş maden alanlarında üretim faaliyetlerinin durdurulmasına sebep olan durumların düzeltilmesi yahut işletme güvenliğine yönelik faaliyetlerin dışında üretim faaliyetinde bulunulması fiillerini işleyenlere 3 yıldan 5 yıla kadar mahpus ve 20 bin güne kadar isimli para cezası verilecek.
ORGANİZE TOPTAN DOĞAL GAZ SATIŞ PİYASASI
Doğal Gaz Piyasası Kanunu’na, Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasası (OTSP) tarifi eklenecek. OTSP, doğal gaz sisteminden yararlanan lisans sahiplerince doğal gazın alım-satımının ve dengeleme süreçlerinin yapıldığı piyasalar, ileri tarihli fizikî teslimat gerektiren doğal gaz piyasaları ve Güç Piyasası Düzenleme Şurası (EPDK) tarafından belirlenen başka doğal gaz piyasası süreçlerinin gerçekleştirildiği, EPDK’nin düzenlediği piyasayı kapsayacak.
Organize toptan doğal gaz satış piyasasının faaliyete geçmesiyle doğal gaz piyasa derinliğinin daha da artacağı düşünüldüğünden, yükümlülüğünü yerine getirmeyen/getiremeyen lisans sahiplerinin olması durumunda sistem işleyişinin aksamaması için Doğal Gaz Piyasası Kanunu’na “son kaynak tedariki” tarifi eklenerek, yeni bir sistem geliştirilecek.
DOĞAL GAZ KULLANIMININ YAYILMASI KOLAYLAŞTIRILACAK
Üretilen doğal gazın, iletim şebekesi vasıtasıyla iletilmesinin teknik ve ekonomik olarak uygun olmadığına EPDK’nın karar vermesi ve üretim yapan toptan satış şirketinin kendi üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmesi kaydıyla üretim şirketi tarafından dağıtım şebekesine irtibat yapılarak üretilen doğal gaz, dağıtım şirketince satın alınacak. EPDK, gerekli hallerde bu kapsamda satın alınacak doğal gaz bedelini belirleyecek.
LNG ihracatı yapmak isteyen hukukî bireyler, ihracat lisanslarına kaydedilmesi ve yurt içinde teslim faaliyetinde bulunmamaları kuralıyla, LNG taşıma faaliyetinde bulunabilecek.
Dağıtım şirketleri, boru sınırlarının ulaşmadığı bölgelerde LNG yahut CNG ile besleme tekniğiyle doğal gaz dağıtımı yapabilecek.
Dağıtım şirketleri, LNG yahut CNG tesis yatırımlarını kendileri yapabilecekleri üzere bu faaliyetleri hizmet alımı yoluyla da gerçekleştirebilecek fakat LNG ve CNG’nin direkt satışında bulunamayacak.
Acil durum yahut zorlayan hallerde mevcut iletim ve dağıtım şebekeleri, LNG yahut CNG ile beslenebilecek. LNG ve CNG faaliyeti gerçekleştiren lisans sahipleri, acil durum ve zorlayıcı hallerde iletim ve dağıtım şirketlerinin taleplerini karşılamakla yükümlü olacak.
Yapı kayıt dokümanı alan yapının bulunduğu bölgenin, uygulama imar planı olmaması yahut uygulama imar planı olmakla birlikte yolların imar mevzuatına uygun açılmaması halinde; ilgili belediyenin meclis kararı alarak bu bölgelerde yapılacak şebekelerin imal tarihinden itibaren 10 yıl içinde deplase edilmesi gerektiğinde, yatırımın deplase edilen kısmıyla ilgili tüm maliyetleri listeleneceğini taahhüt etmesi kaidesiyle doğal gaz dağıtım şirketleri tarafından bu bölgelere şebeke yatırımı yapılabilecek.
Doğal gaz dağıtım şirketlerinin dağıtım bölgelerine ek edilecek yeni genişleme bölgelerinde yerleşim yeri belediyesince doğal gaz dağıtım şirketine yatırım yapılması talebinde bulunulması halinde; ilgili dağıtım şirketinden teminat, denetimlik hizmet bedeli, kaplama bedeli, zemin/alan tahrip bedeli, hafriyat döküm bedeli ve gibisi isimlerle rastgele bir bedel alınmayacak ve altyapı hafriyat alanının üst kaplamaları ilgili belediyece bedelsiz yapılacak.
EPDK, bir tüketiciye mukavele müddeti içinde doğal gazı tedarik etmekte olan şirketlerin iflası, lisanslarının iptal edilmesi yahut organize toptan doğal gaz satış piyasası çerçevesinde yükümlülüklerini yerine getirmemesi sonucunda temerrüde düşmesi üzere nedenlerle doğal gaz tedarik edilemeyen yahut özgür tüketici olma hakkına sahip olduğu halde gaz tedariki sağlanamayan tüketicilere gaz arzı sağlamak için bir yahut birden fazla lisans sahibini son kaynak tedarikçisi olarak yetkilendirebilecek.
CUMHURBAŞKANI KARARIYLA BAŞKA ŞİRKET KURULABİLECEK
Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı ile ilgili kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların bağlı iştirakleri tarafından yurt dışında kurulan, bilhassa petrol, doğal gaz ve madencilik alanlarında faaliyet gösteren şirketlerin, Türkiye’deki şubelerinin bulunduğu yerlerde kelam konusu şirketlerin ortaklarınca; işletme bahisleri, ticaret unvanları, sermayeleri ve iştirak hisseleri tıpkı kalmak kaydıyla Cumhurbaşkanı kararıyla farklı birer şirket kurulabilmesine imkan sağlanacak.
Bu şirketler, Türk Ticaret Kanunu’nun düzenlemeye karşıt olmayan kararlarına nazaran, Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşü de alınmak suretiyle hazırlanacak temel mukavelelerinin tescil ve ilanıyla faaliyete geçecek.
Kurulan şirketler faaliyete geçmelerinin akabinde en geç 6 ay içinde yurt dışındaki şirketlerle yapacakları protokollerle yurt dışındaki şirketlerin her türlü haklarını, alacaklarını, yükümlülüklerini, taşınırlarını ve taşınmazlarını, gemilerini ve taşıtlarını, ruhsatlarını ve lisanslarını, fikri ve sınai haklarını, milletlerarası kuruluşlar ve şirketler nezdindeki paylarını ve iştiraklerini, kontratlarını ve kredi mutabakatlarını, araçlarını, gereçlerini ve gereçlerini, yazılımlarını ve donanımlarını, yazılı ve elektronik ortamdaki kayıtlarını ve öteki dokümanlarını, taraf olduğu davaları ve icra takiplerini, kelam konusu düzenlemenin yürürlüğünden evvelki borçlarını ve çalışanını devralabilecek.
Bölüm süreçlerinin tamamlanmasıyla yurt dışında kurulan şirketlerin Türkiye’deki şubeleri talep üzerine tasfiyesiz terkin olunacak. Bu bölümlere ait bütün periyot, temlik ve intikal süreçleri ile bu süreçlerden doğan çıkarlar ve bu süreçlerle ilgili olarak düzenlenecek her türlü mukavele, protokol ve kağıtlar damga vergisi dahil her türlü vergi, fotoğraf, harç ve gibisi mali yükümlülüklerden istisna tutulacak.
Bu periyot süreçlerine ve protokollere ait olarak ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanı yetkili olacak. İlgili mevzuatta yurt dışındaki şirketlere yapılan atıflar, zaman süreçlerinin tamamlanmasının akabinde ilgisine nazaran Türkiye’de kurulan şirketlere yapılmış sayılacak.
Düzenleme kapsamındaki zamanlar katma paha vergisinden istisna tutulacak. Bu kapsamda yapılan süreçler için yüklenilen vergiler, vergiye tabi süreçler nedeniyle hesaplanan vergiden indirilecek. İndirim yoluyla giderilemeyen vergiler iade edilmeyecek.
Bu şirketler hakkında; Harcırah Kanunu, Taşıt Kanunu, Devlet İhale Kanunu, ceza ve ihalelerden yasaklanma kararları hariç Kamu İhale Kanunu, Kamu İhale Kontratları Kanunu, Türk Ticaret Kanunu’nun kuruluşa ve tescile, birebir ve nakdi sermaye konulmasına, sermaye ve yasal yedek akçelerle ilgili olarak tabiatıyla sona ermeye ait kararları, 233, 399, 527 ve 631 sayılı KHK ile kamu kurum ve kuruluşlarına işçi alınmasına dair ilgili mevzuat kararları uygulanmayacak.
Lakin TBMM kontrolüne ait, Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile Fonların Türkiye Büyük Millet Meclisince Denetlenmesinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un, “genel görüşmeye tabi olan kuruluşlar” başlıklı hususunun kararları uygulanacak. Kurulan şirketlerde İş Kanunu’na tabi işçi istihdam edilecek.
Kurulan şirketlerin; iştirak yapısını değiştirmeye, yurt içinde ve yurt dışında şirket kurmasına yahut bir şirkete yüzde 50’den fazla payla ortak olmasına karar vermeye Cumhurbaşkanı yetkili olacak.
Türkiye güç piyasasını olumsuz etkileyen kış aylarında doğal gaz kaynaklı yaşanması mümkün kesinti ve kısıntıların bertaraf edilebilmesi, sistem ve arz güvenliğinin sağlanabilmesi için BOTAŞ tarafından yapılacak her türlü doğal gaz alımı, Kamu İhale Kanunu’nun dışında tutulacak.
TPAO’nun, denizlerde makul faaliyetleri açısından mal ve hizmet alımı ile üretim işlerini rastgele bir nakdî limit gözetmeksizin, Kamu İhale Kanunu kapsamında yapabilmesine ait tanınan istisna karar, BOTAŞ ve bu şirketlerin bağlı iştirakleri ile yurt dışında kurdukları şirketlerin; petrol ve doğal gaz arama, sondaj, üretim, taşıma, depolama ve gazlaştırma faaliyetlerini de kapsayacak halde yine düzenlenecek. Kelam konusu istisna, karadaki faaliyetleri de kapsayacak.
YENİLENEBİLİR GÜÇ KAYNAĞINDA BEDEL, TÜRK LİRASIYLA
TBMM Genel Konseyinde kabul edilen Elektrik Piyasası Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Yenilenebilir Güç Kaynaklarının Elektrik Gücü Üretimi Gayeli Kullanımına Ait Kanun’da değişiklik yapıyor. Buna nazaran, YEK bedeli Türk lirası olarak belirlenebilecek.
30 Haziran 2021 tarihinden sonra işletmeye girecek yerli aksam kullanan, YEK dokümanlı üretim tesisleri ile tüketim tesisinin gereksinimini karşılamaya yönelik kurulacak lisanssız üretim tesisleri için yerli katkı fiyatları, bu fiyatların güncellenmesi, uygulanacak mühlet ve uygulamaya ait mevzular Cumhurbaşkanı kararıyla belirlenecek.
Kanun kapsamındaki yenilenebilir güç kaynaklarından elektrik gücü üreten ve bu unsur kararına tabi olmak istemeyen hükmî bireyler, lisansları kapsamında özgür piyasada satış yapabilecek.
Yenilenebilir güç kaynaklarından elektrik gücü üretenlerin yanı sıra lisanssız elektrik üretim faaliyetinde bulunanlar da gereksinimlerinin üzerinde ürettikleri elektrik gücünü dağıtım sistemine vermeleri halinde “I” sayılı cetveldeki fiyatlardan 10 yıl mühletle faydalanacak.
Yenilenebilir güç kaynaklarına dayalı üretim tesislerinin yatırım ve işletme devirlerinin birinci 10 yılında uygulanan kira, müsaade ve irtifak indirimleri, lisans tarihinden itibaren 10 yıl boyunca uygulanacak ve 31 Aralık 2025 tarihine kadar işletmeye girecek firmaları kapsayacak.
Yürürlük tarihinden evvel yapılan yarışlar kapsamında sıfır yahut sıfırdan küçük teklif fiyatı ile kapasite tahsis edilen hukukî şahıslar, yerli katkı fiyatlarından faydalanamayacak.
2014 ve 2015 tarihleri ortasında yapılan güneş gücüne dayalı ön lisans müracaatlarına ait yarışlar kapsamında kapasite tahsisi gerçekleştirilen üretim tesisleri için yarış sonucu teklif edilen katkı hissesi meblağı, 31 Aralık 2020 tarihinden sonra işletmeye girilmesi durumunda da ilgili mevzuat kapsamında ödenecek.
15 Şubat 2011 ile 13 Eylül 2011 tarihleri ortasında yapılan rüzgar gücüne dayalı lisans müracaatlarına ait yarışlar kapsamında kapasite tahsisi gerçekleştirilen üretim tesisleri için müsabaka sonucu teklif edilen katkı hissesi, 31 Aralık 2020 tarihinden sonra işletmeye girilmesi durumunda da verilecek.
YÖNETİM HİSSESİ ÜST LİMİTİNE TÜFE BEDEL, KADAR ARTIŞ
Kanunla, 10 Mayıs 2019 tarihinden itibaren ilişki mutabakatına davet mektubu almaya hak kazanılan yenilenebilir güç kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretim faaliyetleri kapsamındaki tesislere YEK Destekleme Düzeneği kapsamında uygulanacak fiyatlar belirleniyor.
Kanuna nazaran, jeotermal akışkanın, direkt yahut dolaylı olarak seralarda elektrik üretimi ve konut ısıtmasında kullanıldığı tesislerde gayrisafi hasılatının yüzde 1’i meblağında yönetim hissesi ödenecek.
Akışkanın direkt yahut dolaylı olarak kaplıca yahut öbür alanlarda kullanıldığı tesislerde ise kullanılan yılık toplam ısı gücü bedeli ve reenjeksiyon durumu dikkate alınarak kullanılan suyun bir metreküpü 1,5 lirayı geçmeyecek formda, hesaplama yolu bakanlık tarafından yönetmelikle belirlenecek biçimde yönetim hissesi ödenecek. Bu yönetim hissesi üst limiti her yıl ocak ayında yayınlanan yıllık TÜFE bedeli kadar artırılacak.
Yönetim hissesi, akışkanın direkt ve dolaylı olarak seralarda elektrik üretimi ve konut ısıtmasında kullanıldığı tesislerde her yıl haziran ayı sonuna kadar kaplıca ve öbür alanlarda kullanıldığı tesislerde ise yönetmelikte belirlenen periyotlarda yönetime ödenecek.
Tahsil edilen fiyatın 5’te 1’inin, yönetim tarafından kaynağın bulunduğu büyükşehirlerde ilçe belediyesi olmak üzere ilgili belediye yahut köy hukuksal kişiliğine 10 iş günü içinde ödenmesi gerekecek. Yatırım izleme uyum başkanlıkları, yönetim hissesinden kalan kısmı genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere İçişleri Bakanlığı merkez muhasebe ünitesi hesabına aktaracak. Gelir kaydedilen fiyatlar karşılığını, yatırım izleme ve uyum başkanlıklarına aktarılmak üzere İçişleri Bakanlığı bütçesine ödenek eklemeye İçişleri Bakanı yetkili olacak.
Ruhsat sahibi tarafından yönetim hissesi hesaplamasında kullanılan su ölçüsünün belirlenmesinde usulsüzlük yapıldığı yahut kaçak kullanım tespit edilmesi halinde yönetim tarafından 500 bin lirayı geçmemek üzere ruhsat sahibine bir evvelki yılda kullandığı su ölçüsünün karşılığının 2 katı oranında idari para cezası tahakkuk ettirilecek. İdari para cezası ölçüsü 20 bin liradan aşağı olamayacak, tıpkı fiilin ruhsat devri içerisinde 3’üncü sefer tekrarı halinde teminat irat kaydedilerek ruhsat iptal edilecek.
JEOTERMAL ALANLAR, DAHA SÜRATLİ İKTİSADA KAZANDIRILACAK
Kanunla, jeotermal alanların daha süratli bir halde iktisada kazandırılması hedefiyle alanların taksit imkanıyla ihale edilmesi, Maden Kanunu’nda olduğu üzere kamu kurumlarına bedeli karşılığı direkt yahut gelir paylaşımı aslıyla kamu kurum ve kuruluşları ile bunların bağlı iştiraklerine devredilmesi amaçlanıyor.
Buna nazaran, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA), jeotermal ve doğal mineralli su kaynak aramalarını ruhsat harcından ve teminatından muaf olarak ruhsat alarak yapacak.
MTA’nın arama ruhsatı aldığı alanlarda kaynak varlığı tespit etmesi halinde, bu alan MTA tarafından Devlet İhale Kanunu’na nazaran ihale edilecek yahut bedeli karşılığında yahut gelir paylaşımı temeli ile kamu kurum ve kuruluşları ile bunların bağlı iştiraklerine Bakan onayıyla devredilebilecek.
Süreçlerine başlanan sahanın dönem yahut ihale süreci tamamlanıncaya kadar ruhsata ait müddetler duracak. Devralan kuruma yahut ihale üzerinde kalan istekliye bu alanda idarece işletme ruhsatı verilecek. Sahanın, kelam konusu usullerden biriyle devredilmesi durumunda oluşacak gelirden MTA’nın yaptığı masraflar alındıktan sonra kalan ölçü MTA ve idarece eşit paylaşılacak.
Bakan onayıyla devredilen alanların, devralan kamu kurum ve kuruluşları tarafından bağlı iştirakleri dışında ihalesiz olarak zamanı mümkün olmayacak.
MTA tarafından kaynak varlığı tespit edilerek ihale edilen alanların satışlarına ait ihale bedelleri taksitlendirilmek suretiyle ödenebilecek. Taksitlendirme birinci taksiti peşin olmak üzere yıllık ödeme biçiminde, en fazla 6 taksit olabilecek ve taksit ölçüsü ihale ilanında belirlenecek. İhale bedelinin taksitle ödenmesi halinde taksit mühletinin en az 2 katı vadeli ve toplam taksit meblağı kadar teminat mektubu alınacak.
Kanunla, turizm emelli faaliyet gösteren kaplıca ve termal otellerden 2020’de tahsil edilmesi gereken yönetim hissesi, müracaat koşulu aranmaksızın 20 Aralık 2021’e kadar ertelenecek. Bu alacaklar, ertelenen mühlet sonunda rastgele bir artırım yahut faiz uygulanmadan tahsil edilecek, tahsil edilmiş olanlar iade edilmeyecek.
GERİ ÖDEME MÜHLETİ, 10 YILDAN 5 YILA DÜŞÜYOR
Elektrik Piyasası Kanunu’ndaki “dağıtım şebekesi”, “tüketicilerin iç tesisatını ve üreticilerin şalt alanını dağıtım sistemine bağlamak üzere tesis edilen irtibat çizgileri hariç dağıtım tesisi” olarak tanımlanıyor.
İşleyişin kolaylaştırılması için tarifesi düzenlemeye tabi olanlar hariç öbür lisans yahut ön lisans sahiplerinin iştirak yapıları takip edilecek, lakin bunların lisansa derç edilmesi üzere ek bürokratik iş ve süreçler yapılmayacak. Rekabet ve monopolleşme konuları ile lisans ve ön lisans yaptırımlarının lisans ve ön lisans sahiplerine uygulanabilmesi için EPDK tarafından ön lisans ve lisans sahiplerinin paydaşlık yapıları takip edilmeye devam edilecek, gerekli önlemler alınacak.
Düzenlemeyle, Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketinin (TEİAŞ) misyon ve yükümlülüklerine, “İletim sisteminin olağan işletme şartları içerisinde işletilmesi ile işletme güvenliği ve bütünlüğü üzerinde risk oluşturan durumlara ait olarak temas ve sistem kullanım mutabakatlarında düzenlenen sistem kullanım ihlallerinin takibini yapmak, ihlal durumu tespit edilen hukukî şahıslara sistem kullanım muahedesinde düzenlenen cezai kaideleri ve öteki yaptırımları uygulamak” da ekleniyor.
Yapılan yatırımın fiyatı, ilgili hukukî kişi yahut şahıslar ile TEİAŞ ortasında yapılacak bir tesis kontratı ile temas ve sistem kullanım mutabakatları çerçevesinde iletim sistem kullanım bedelinden mahsup edilmek suretiyle geri ödenecek. Geri ödeme müddeti üretim ve tüketim tesisleri için daha evvel en fazla 10 yıl olarak belirlenmişken kanunla bu müddet 5 yıla indiriliyor.
TEİAŞ ile imzalanmış ve yürürlükte olan 136 ilişki mutabakatına ait de düzenlemeye gidiliyor. Buna nazaran, irtibat görüşü oluşturularak tesis edilmiş yahut edilecek güç nakil çizgileri ile ilgili olarak, ön lisans yahut lisans sahibi hükmî şahıslar tarafından EPDK’ye müracaatta bulunularak, dağıtım sisteminden temas talep edilmesi halinde, irtibat talebi meri mevzuat kapsamında pahalandırılacak. Bu kapsamda TEİAŞ ile yapılan irtibat muahedesi sonlandırılmak suretiyle dağıtım şirketiyle temas mutabakatı düzenlenecek. TEİAŞ ile yapılan temas muahedesi uyarınca tesis edilmiş olan güç nakil sınırları ile öteki şebeke ögeleri, işletme ve bakım hizmetleri karşılığında, ilgisine nazaran ilgili dağıtım şirketi yahut TEİAŞ tarafından iz bedelle devralınacak.
Ensonhaber
