Eski İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Nurettin Sözen, Baltalimanı, Riva ve Kadıköy’deki tam biyolojik arıtma projelerinin Erdoğan’ın belediye lideri olmasından sonra rafa kaldırıldığını, yerine maliyeti düşük lakin Marmara’nın kirlenmesine neden olan atık suların denizin tabanına deşarj etme yolunun seçildiğini söyledi.
Denizi kirleten derelerin ıslah projelerinin de durdurulduğunu öne süren Sözen, “Erdoğan’ın atık suları denizin tabanına deşarj edilmesi ve denizin bunu kendi kendine temizleyebileceği biçimindeki temel yanılgısının Kanal İstanbul Projesi’ni gerçekleştirme konusundaki ısrarı ile sürdüğünü görüyoruz” dedi.
Marmara Denizi’ni kaplayan müsilajdan CHP’li mahallî idareleri suçlayan AKP Erzurum Milletvekili İbrahim Aydemir’e cevap, eski İstanbul Belediye Lideri Nurettin Sözen’den geldi. Sözen, kendi devirlerinde üretimine başlanan ya da ihale basamağına gelmiş tam biyolojik arıtma tesislerinin imalinin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 1994’te İstanbul’a belediye lideri olmasından sonra durdurularak atık suyun denize verildiğini açıkladı.
HALİÇ PROJESİ İLE BAŞLADI
ANAP’lı lokal idare periyodunda başlatılan Haliç’in temizlenmesine yönelik projenin olumlu tarafları bulunmakla birlikte güney kolektöründen kirli suların denizin tabanına verilmesiyle Marmara’nın kirliliğinin arttığını belirten Sözen, şunları söyledi:
“1971 yılında tamamlanmış DAMOC Master Planı’na uygun olarak Haliç’e akan sular, güney ve kuzey Haliç kolektörlerinde toplanıyordu. 1988 yılında tamamlanan güney Haliç kolektörü gayesine uygun olmayan halde, Haliç’in yüzey sularını çekmek için kullanılmaya başlandı. Gereğinde kolektörü temizlemek için Haliç’ten su çekmek yahut kolektörün kapasitesinin üzerinde yağmur suyunu Haliç’e boşaltmak için kullanılması düşünülen altı kapaktan alınan Haliç’in kirli suları İstanbul Boğazı’nın taban akıntılarına verilerek Marmara Denizi’nin daha fazla kirlenmesine neden olunmuştur. Üniversite öğretim üyelerinden oluşan Bilim Kurulu’nun verdiği rapor doğrultusunda 1990 yılı mart ayında bu sürece son verdik. Bizden önceki idare periyodunda yani Dalan periyodunda, ‘Haliç’i gözümün rengine dönüştüreceğim’ derken güney Haliç kolektörü Marmara Denizi’ne verildi. Biz gelir gelmez uzmanların bize verdiği raporu dikkate alarak denize verme işini durdurduk.”
DERE ISLAH ÇALIŞMALARI YOK
Dalan devrinde Baltalimanı mekanik arıtma projesinin tam biyolojik arıtma projesine dönüştürüldüğünü ve yüksek maliyeti için de banka kredisinin onaylandığını anımsatan Sözen, bu projenin Erdoğan tarafından durdurulduğunu belirterek şu bilgileri verdi:
“Baltalimanı’nda bir arıtma tesisi projemiz vardı. Bizden sonra Erdoğan geldi. Erdoğan’ın bir temel yanılgısı vardı ki bu yanılgı Kanal İstanbul projesi ile de devam ediyor. Temel yanılgı şu: Marmara Denizi’nden Karadeniz’e geçişler var malum. Marmara’nın tabanından denize ne verirsek verelim akıntı bunu temizler. Münasebetiyle tuz oranı farklılığı ve akıntı bunu Karadeniz’e götürür mantığıyla ‘masraf olmasın’ diye bizim Baltalimanı’ndaki arıtma tesisi projemiz durduruldu.
Bunun yerine denizin tabanına deşarj verdiler. Bizden evvelki idare devrinde projelendirilmiş olan Kadıköy Mekanik Arıtma Tesisi, Riva’ya kaydırılmış ve bu mekanik arıtma tesislerinin tam arıtma tesislerine dönüştürülmesi için çalışmalara başlanmıştı. Kadıköy’de tüm Anadolu atık suyunu kapsayan bu proje, Dünya Bankası’nın kredisiyle gerçekleştirilecekti. Kredisi de onaylanmıştı. Bu proje de yürürlükten kaldırıldı. Arıtma tesisi de yapılmadı. Atık su yeniden deniz tabanına verildi. Denizin kirlenmesi olayının nedeni, bu temel yanılgıdır. Bu yetmezmiş üzere dere ıslahları konusunda da bir adım atılmadı. Hatta birtakım dere ıslah çalışmaları durduruldu.”
MARMARA O VAKİT BİTER
“Kanal İstanbul yapıldığı vakit asıl siz görün kirlenmeyi. Marmara büsbütün bitecek” diyen Sözen’e nazaran Kanal İstanbul projesinin yaşama geçirilmesi halinde Sazlıdere ve Terkos barajları da ortadan kalkacak. Lakin Sözen asıl tehlikenin, Marmara’nın biyolojik hayatının bitecek olmasına dikkat çekti.
Sözen, tahlil teklifleri konusunda ise şunları söyledi: “Marmara’yı temizleme projeleri asıl nedeni ortadan kaldırmadan bir işe yaramaz. Nedenin ortadan kalkması için de biyolojik artıma dışındaki arıtma tesislerinin de biyolojik arıtmaya dönüştürülmesi gerekir. Yoksa bugün temizlersin yarın tekrar kirlenir. Bir de dere ıslahlarının tamamlanması. Zira dereler denize boşalıyor.”
AVRUPA’DA İKİ TÜRLÜ TEDBİR VAR
Üniversitelerin verdiği bilimsel raporlar üzerine kendi devirlerinde tam biyolojik arıtma dışındaki projeleri gündeme almadıklarına dikkat çeken Sözen, Dalan periyodunda projelendirilmiş Tuzla Tam Arıtma projesini tamamlamak için büyük efor gösterildiğini lakin Erdoğan periyodunda tamamlanabildiğini söyledi. Tuzla dışında bir tek Ataköy’de biyolojik arıtma tesisi olduğu bilgisini veren Sözen, Avrupa’da tam biyolojik arıtmanın yanında bir de atık suların yine kullanımı için mikrobiyolojik arıtmaya geçildiği halde bizde hâlâ ön arıtma tesisleriyle yetinildiğini belirtti.
Cumhuriyet
