İkinci Yeni şiir akımının en kıymetli şairlerinden Edip Cansever, 93 yıl evvel bugün doğdu. Türk edebiyatına sayısız unutulmaz eser kazandıran, Yerçekimli Karanfil ile kendisine has bir şiir cihanı kuran ve İkinci Yeni akımının özgün örneklerini veren Cansever, bugün edebiyatseverler tarafından anılıyor.
13 YAŞINDA BİRİNCİ ŞİİRLERİNİ YAZDI
Tam ismi Ömer Edip Cansever olan şair 8 Ağustos 1928’de İstanbul’da dünyaya geldi. Edebiyata çocuk yaşlarından itibaren ilgi duyan Cansever, 13 yaşında birinci şiirlerini kaleme aldı.
Şiirleri 1944’te İstanbul mecmuasında yayımlanmaya başlayan usta şairin yapıtları, sonraki yıllarda da birçok edebiyat mecmuasında yer buldu.
Şiirlerini Ahmet Hamdi Tanpınar’a gösterme fırsatı bulan Cansever, 1946’da İstanbul Erkek Lisesi’nden mezun oldu. Yüksek Ticaret Okulu’nu yarıda bırakan Cansever, Kapalıçarşı’da babasından kalan dükkanda halı ve antika eşya ticareti yapmaya başladı.
Edip Cansever, Yücel, Fikirler, Edebiyat Dünyası ve Kaynak mecmualarında çıkan birinci gençlik şiirlerini topladığı “İkindi Üstü” kitabını 1947’de okuyucuyla buluşturdu. Usta şair, 1951’de arkadaşlarıyla “Nokta” mecmuasını çıkarmaya başladı.
Şairin daha sonra İkinci Yeni’ye bağlanacak şiir yaklaşımının birinci ipuçlarının ortaya çıktığı ikinci yapıtı “Dirlik Düzenlik” 1954’te yayınlandı.
Şiirinin temellerini atan “Yerçekimli Karanfil” isimli kitabını da 1957’de çıkaran şair, bu kitabında kelam dizimini ve çağrışım tertibini bozarak, özgün bir şiir lisanı ortaya çıkarmayı amaçladı.
KENDİNE MAHSUS BİR ŞİİR DÜNYASI KURDU
“Yerçekimli Karanfil” isimli kitabında kendine mahsus bir şiir dünyası kuran ve 1958’de Yeditepe Şiir Armağanı’nı alan şair, TRT’de yayımlanan Edebiyat Dünyası programında, kendisinin “anlatıcı bir şair” olduğunu söylemişti.
Cansever bu programda “Her şairi bir öteki şairden ayıran birtakım özellikler vardır. Bu özelliklerden biri ya da birkaçı ağır basar. Bu ağır basan özellikler de genel olarak kişiliği belirler. Benim anlatıcı halim, şiirin sonlarını geçmeden ortaya konmuş bir anlatıcı biçimidir.” tabirlerini kullanmıştı.
Şair Cansever, 1958’de “Yerçekimli Karanfil” ile Yeditepe Şiir Armağanı’nı, 1977’de “Ben Ruhi Beyefendi Nasılım” ile Türk Lisan Kurumu Şiir Ödülü’nü, 1981 yılında ise “Yeniden” ile Sedat Simavi Edebiyat Ödülü’ne kıymet görüldü.
İkinci Yeni akımının özgün örneklerini veren ve 1976’dan sonra yalnızca şiirle uğraşan Cansever, şiirin bireycilikten ve topluma sırtını dönmekten çok daha fazla kıymeti olduğunu savundu.
ŞİİRDE TİYATRODAN ESİNLENEN DİYALOGLAR KULLANDI
Şiiri toplumla ilgi kurmak olarak tanımlayan ve şiirde sürekliliğe dikkati çeken şair, şiirde tiyatrodan esinlenen diyaloglar da kullandı. Cansever, devrin sanat yayınlarında şiirsel canlılığı besleyen şairler ortasında yer aldı.
Kapalı, anlaşılması güç fakat yeniden de manadan ayrılmayan bir şiir anlayışını benimseyen, yapıtlarına dengeli bir bütünlük kazandıran Cansever, şiirinde düzyazı imkanlarını kullanmaktan da çekinmedi.
Daima yazan, yayınlayan bir şair olarak ilgiyi daima üstünde tutan Cansever, yalnız şiirleriyle değil reaksiyonları ve yaşama biçimiyle de kendisinden kelam ettirdi.
Toplam 17 şiir kitabına imza atan usta edebiyatçı, kısa şiirlerinde çoğunlukla lirik bir lisanı tercih ederken, uzun şiirlerinde aşikâr varoluşsal sorunsallar üzerinde durdu.
Bodrum’da tatildeyken beyin kanaması geçiren Cansever, 28 Mayıs 1986’da tedavi için getirildiği İstanbul’da 58 yaşında hayatını kaybetti.
YAPITLARI
- İkindi Üstü (1947)
- Dirlik Sistemlik (1954)
- Yerçekimli Karanfil (1957)
- Umutsuzlar Parkı (1958)
- Petrol (1959)
- Nerde Antigone (1961)
- Tragedyalar (1964)
- Çağrılmayan Yakup (1966)
- Kirli Ağustos (1970)
- Sonrası Kalır (1974)
- Ben Ruhi Beyefendi Nasılım (1976)
- Sevda ile Sevgi (1977)
- Şairin Seyir Defteri (1980)
- Yine (1981)
- Bezik Oynayan Bayanlar (1982)
- İlkyaz Şikayetçileri (1984)
- Oteller Kenti (1985)
- Sonrası Kalır I, Bütün Şiirleri (2005) ISBN 978-975-08-0938-6
- Sonrası Kalır II, Bütün Şiirleri (2005) ISBN 978-975-08-0939-4
- Gelmiş Bulundum (2008)
Öykü, Roman
- Gül Dönüyor Avucumda (Ölümünden sonra, 1987)
- Şiiri Şiirle Ölçmek: Şiir Üzerine Yazılar, Söyleşiler, Soruşturmalar. Hazırlayan: İhtilal Dirlikyapan.
Cumhuriyet