Personel çıkarma yasaklarının bitmesi ile birlikte kısa çalışma ödeneği ve nakdi fiyat dayanağı alan 2.2 milyon emekçinin büyük kısmı, işten çıkarılma tehlikesi ile karşı karşıya. Sendikalar emekçi çıkarma yasağının pandemi müddetince şartsız devam etmesi gerektiğini savunurken işe iade davaları da yine çalışanın dehşetli düşü oldu. Davaların uzun sürmesi büyük mağduriyetler yaratırken personel temsilcileri yasanın tekrar gözden geçirilmesini istiyor.
Plaza Aksiyon Platformu Sözcüsü Aksiyon Akçay, işe iade davalarının 2017 öncesinde iki ay içinde sonuçlanmasının kanunla belirlendiğini hatırlatıyor.
YIĞILMA OLACAK
2017’de yapılan bir değişikliğin ise karmaşaya yol açtığını belirten Akçay, yaşananları şöyle özetliyor:
“İki ayla sınırlayan yasa yürürlükteyken bile dava müddeti itirazlarla birlikte dört ay üzere bir vakit alıyordu. Bu yüzden emekçinin çalışmadığı günler için alacağı tazminatı dört aylık maaş ve öteki alacakları olacaktı. Fakat ilgili maddede 2017 yılında yapılan değişikle ‘İki ayda sona ermelidir’ sözü ‘ivedilikle’ biçiminde değiştirildi. Bu da personelin mağduriyetini artıran çok daha uzayan davalar manasına geldi.”
Bu değişikliğin tazminat hesaplamalarını da karıştırdığını anlatan Akçay, “Eskiden dava müddeti de çalışanın tazminatına ekleniyordu. Şu anda döviz ve enflasyon karşısında eriyen ve geç gelen tazminatlar iş garantisini zalimce eziyor” dedi.
2018 yılında yapılan bir değişiklikle işe iade davalarında arabuluculuk uygulamasına geçildiğini de hatırlatan Akçay, bu bahiste yaşanan kahırları da şöyle anlattı:
“Arabuluculuk basamağı hak aramayı zorlaştırıyor. Patron çoğunlukla bu süreci emekçiyi oyalamak ve emekçiyi hak ettiğinden çok azına razı etmek için kullanıyor. Sistem çalışana işe dönmek istiyorsa 2-3 yıl aç kalmayı, işe geri çağrıldığında da ses çıkarmadan boyun eğmeyi zarurî kılan bir yapıya sahip. İşten çıkarma yasağının bitmesi ile birlikte bu usul davalarda bir yığılma yaşanacağı çok açık.”
ARABULUCULUK KALKSIN
Mayıs ayı prestijiyle 2.2 milyon çalışanın kısa çalışma ve nakdi fiyat desteğiden yararlandığını hatırlatan Devrimci Personel Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Genel Lideri Dilek Çerkezoğlu ise işten çıkarma yasaklarının bitmesi ile birlikte bu personellerin önemli bir kısmının işten çıkarılma riskiyle yüz yüze olduğunu belirtti.
Bu istikametteki dataların eylül yahut ekim aylarında göstergelere yansıyacağını ve işe iade davalarında artış olacağını belirten Çerkezoğlu, şunları söylüyor:
“Bu davalarda arabuluculuk uygulamasının dava koşulu olması kabul edilemez. Bu kural, çalışanın adalete erişimi engelleyici niteliktedir. Arabuluculuk uygulaması emekçilerin alacaklarının değerli bir kısmına patron tarafından el konulması halinde işliyor. Adaletten umudunu kesen ve nakde gereksinim duyan çalışanlar arabuluculuk evresinde alacaklarının değerli bir kısmından vazgeçiyor.”
İstek Çerkezoğlu, işten çıkarma yasağının pandemi sürecinde bütün istisnaları kaldırılarak devam etmesi ve fiyatsız müsaade uygulamasına son verilmesi taleplerini bir defa daha tekrarlıyor.
MİNİMUM FİYAT TAKVİYESİ SÜRECEK
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı, minimum fiyatla çalışan emekçilere 75 lira takviye sağlanması kararını da içeren torba kanun teklifinin, TBMM Genel Kurulu’ndan geçerek kabul edildiğini açıkladı.
Açıklamada, bu kapsamda,
işgücü maliyetlerini düşürerek istihdamı korumak ve artırmak maksadıyla 2016’dan 2020 yılı
sonuna kadar sağlanan minimum fiyat dayanağının 2021’de de
süreceği vurgulandı. Günlük 2.50 lira, aylık ise 75 lira olan minimum fiyat takviyesinin finansmanı İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak.
Uygulamayla 1.4 milyon işletmeye 6.2 milyar lira dayanak sağlanacak. Dayanaktan 9.3 milyon sigortalının faydalanacağı öngörülüyor.
Cumhuriyet
