Gözler, İran’da geçen hazirandaki cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanan İbrahim Reisi’nin bugün vazifesi devralmasındayken geçen hafta Londra merkezli İsrailli bir şirketin işlettiği Liberya bayraklı Mercer Street isimli petrol tankerine düzenlenen ataktan Tahran’ın sorumlu tutulmasıyla patlak veren kriz büyüyor. İran’ın Londra Büyükelçisi Muhsin Baharvend, 6 Temmuz’da vazifeye başlamasının üzerinden bir ay geçmeden, akınla ilgili İngiltere Dışişleri Bakanlığı’na çağrıldı.
Dışişleri’nden yapılan açıklamada, “İngiltere’nin Ortadoğu’dan Sorumlu Devlet Bakanı James Cleverly, İran’ın memleketler arası barış ve güvenliği tehlikeye sokan hareketleri derhal sonlandırmak zorunda olduğunun ve milletlerarası hukuka nazaran deniz araçlarının serbestçe yol alması gerektiğinin altını çizdi” denildi. BBC’nin haberine nazaran ise İran, İngiliz maslahatgüzarına mevzuya ait yansısını iletti.
‘İHA İLE DÜZENLENDİ’
Tanzanya’dan Birleşik Arap Emirlikleri’ne giden Mercer Street’in geçen hafta Umman açıklarında taarruza uğradığı, İsrailli milyarder Eyal Ofer’in Zodiac Grubu’na bağlı Zodiac Maritime şirketinin işlettiği gemide biri İngiliz iki mürettebatın öldüğü duyurulmuştu.
Öte yandan ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, evvelki gün atağın ardında Tahran’ın bulunduğuna dair Washington’ın bir kuşkusunun olmadığını, “uygun karşılığın” verileceğini söyledi. İngiltere Dışişleri Bakanı Dominic Raab da İran’ın milletlerarası hukuku açıkça çiğnediğini savundu.
MİSİLLEME ÇIKIŞLARI
ABD ve İngiltere’nin açıklamaları, İsrail Başbakanı Naftali Bennett’in, taarruzun İran kontaklı olduğuna dair ellerinde “kanıt bulunduğunu” söylemesinin akabinde geldi. Bennett, “Uluslararası toplumun Tahran idaresine büyük bir kusur yaptığını göstermesini beklediklerini” söz ederken “Her şartta, İran’a nasıl ileti göndereceğimizi biz biliriz” dedi.
İsrail Dışişleri Bakanı Yair Lapid, ülke diplomatlarına “İran terörüne karşı” BM’de harekete geçme talimatı vermişti. İran evvelki gün savları yalanladı. İran Dışişleri Sözcüsü Said Hatipzade, “İngiltere Dışişleri’nin lisana getirdiği ve ABD Dışişleri Bakanı’nın tekrarladığı temelsiz, çelişkili, yanlış ve provokatif suçlamaları esefle karşıladıklarını ve güçlü halde reddettiklerini” belirtti. Hatipzade, “İran’ın güvenliğini ve ulusal çıkarlarını müdafaa konusunda çekincesi yoktur ve her türlü maceraya derhal güçlü formda karşılık verecektir” dedi.
İHA’nın haberine nazaran İran’ın Arapça yayın yapan devlet televizyonu al-Alam, gemiye taarruzun Tel Aviv idaresinin Suriye’de İran amaçlarına yönelik hücumlarına misilleme olarak düzenlendiğini duyurmuştu. Geçen aylarda da İran gemileri gaye alınmış, Tahran İsrail’i suçlamıştı. Wall Street Journal gazetesi de İsrail’in, Suriye’ye İran petrolü taşıyan gemileri maksat aldığını yazmıştı. Kimi kaynak İsrail’in İran’a misillemeye hazırlandığını, İsrail’in bu kapsamda ABD ve İngiltere ile görüştüğünü ve misilleme için onay aldığını sav etti.
ABD dahil memleketler arası toplumla nükleer uzlaşıya dönmeyi müzakere eden İran’da tartışmalı seçimleri muhafazakâr kanattan, ülkenin dini başkanı Ayetullah Ali Hamaney’e yakınlığı ile bilinen İbrahim Reisi kazanmıştı. Seçime iştirak yüzde 48’de kalmıştı. ABD’nin yaptırım listesinde bulunan Reisi, muhaliflerce “Ölüm Ayetullahı” olarak isimlendiriliyor. 1988’de binlerce siyasi tutuklunun idam edilmesinden sorumlu olduğu savunuluyor.
Cumhuriyet