İzmir anakentinin, günümüzde en süratli gelişen ilçelerinden biri olan Gaziemir, merkezin güneyinde, 14 km uzağındadır.
Evvel güneye, sonra doğuya, Aydın- Denizli tarafına uzanan karayolunun üzerindedir. Batısı ve kuzeyinde, İzmir’in başka ilçelerinden Karabağlar, doğusunda Buca, güneyinde Menderes/Cumaovası bulunur.
Neredeyse, İzmir’in Büyük ve Küçük Menderes Irmakları havzalarına açılan kapısıdır.
Gaziemir’in ortasındaki Akçay Caddesi boyunca İzmir iktisadına değerli girdi ve çıktı sağlayan dokuma ve mobilya üretim imalathaneleri, satış mağazaları yer alır. Sarnıç beldesi etrafında de birçok sanayi kuruluşu toplanmıştır.
Adnan Menderes Havalimanı, Gaziemir Hava Üssü, Yeni İzmir Fuar alanı, Ege Hür Bölgesi’nin bulunduğu ilçe son yıllarda artan konut imaliyle da süratle büyümektedir.
Ülkemizdeki ağır kentleşmenin örneklerinden bir olan Gaziemir’in olağan ki bir de tarihi vardır.
Gaziemire’e evvelce Seydiköy derlerdi.
İzmir’de Türk ve İslam kültürünün kıymetli temel taşları bu topraklarda döşenmiştir.
1081 yılında Çaka Bey’in İzmir’i fethiyle Türklerin yöreye yerleşmesi Aydınoğulları’yla devam eder.
Uzun yıllar, 1422’de kalıcı olarak Osmanlının idaresine geçinceye kadar Türklerle Bizanslılar ve Rodos Şövalyeleri ortasından el değiştiren İzmir/Smirni’nin bir beldesi olan Gaziemir etrafı, Aydınoğlu Mehmet Beyefendi oğlu Gazi Umur Beyefendi (1309-1348) vaktinde bir Türk beldesine dönüşecektir.
Yöreye evvel Konya’dan gelen Yörük uzunlukları yerleşir. Peygamber soyundan geldiği söylenen Seyyid Mükremeddin önderliğindeki Türkler yöreye hakim olur.
Evvelce ıssız olan bu beldeye Mükremeddin Efendi, küçük bir tekke olan ve “zaviye” ismi verilen, o vakitler bir eğitim yeri de olan bir din konutu kurar. Onunla birlikte gelen Dizdar Hasan Ağa da bir cami ve çeşme yaptırır.
Burada oluşan ve gitgide gelişen yerleşime, saygın din adamı Seyyid Mükremeddin onuruna Seydiköy ismi verilir. Aydınoğulları devrinde Seydiköy, Birgi-Ödemiş üzere kıymetli bir yerleşim yerine dönüşür.
19.yüzyıl ortalarında inşa edilen İzmir-Aydın demiryolunun birinci istasyonlarından birinin buraya açılması Seydiköy’ün bahtını daha da açar. İstasyona bu çizginin en hoş Tren İstasyonu binalarından biri inşa edilir.
Dış bağlantıların ve ticaretin gelişmesi; zeytin, incir, pamuk ihracatının artması Seydiköy’e, bilhassa Ege Adaları’ndan Rum nüfusun göçmesine yol açar. Türk nüfusun tartısı azalır.
Beldenin yeni sakinleri olan Rumlar Türk geleneklerine uyar, Seydi Baba Türbesine onlar da hürmet duyar; bahçesinde hayır yapar, dua eder.
1922’den sonra, Türk-Rum nüfusun Mübadele sürecinde Rumlar masraf, yerlerine bilhassa Yunanistan-Kavala’dan 629 aile Seydiköy’e iskân edilir. Muhacirlerin sığındığı bir yerdir artık burası. 1944’den sonra da Bulgaristan’dan gelen göçmenler de beldeye yerleştirilir.
Akabinde da yurdun öteki yerlerinden gelen göçlerle nüfus harmanlanır. Çağlar boyunca “insanların, kültürlerin birbirine karıştığı” bir yurttur Anadolu. Bu süreçte yörenin bugünkü toplumsal yapısı oluşur.
1926’da resmen Gaziemir ismiyle belediyelik olan belde, halk ortasında Seydiköy olan anılan ismini bırakır. Kente, yeniden geçmişe bakılarak, bu yöreye Türklerin yerleşmesini sağlayan Gazi Umur Bey’in ismine izafeten Gazi-Umur, Gazi-Emir ismi verilir.
Böylesine bir kimlikle, gelişim içinde varlığını sürdüren Gaziemir, ne yazık ki son yıllarda son derece tehlikeli bir hususun öznesi olacaktır.
“Europium 152” denilen çağdaş bir “bela” Gaziemir’in kucağındadır. Sinsi bir mevt Gaziemir’de kapıları çalmaktadır. Koca metropol İzmir’e yansıyan tesirleriyle…
Kamu görevlilerine bildirmek başına keder açabilir zira. Uzaklara bir yere götürüp dökmek ise masraflıdır. Kâr kaybına yol açar! Pratik zekâ: Çok para kazanmak varken neden daha azı kazanılsın ki!
Evvel kimse aldırmaz. Fakat sonunda, çevrecilerin dikkati, mahallelilerin şikâyeti üzerine 2007’de duruma resmi makamlar el koyar.
Etraf bilimcisi Dr.Enver Yaser Küçükgül radyoaktif atık ölçüsünün 500 ton olduğunu bildiriyor.
Yani yer altından radyasyon sızmaktadır. Çıkan kokunun, dumanın nedeni o’dur. Ağır metaller yeraltı sularını zehirlemektedir. Yer üstünde yağmur sularından kirli gölcükler oluştuğu görülür.
Toprakta ölçülen olağandan 219 kat daha fazla olan nükleer ışınımın nedeni, yakıt çubukları haline getirilmiş “Europium152” isimli bir nükleer hususun ergitilmesidir.
Halbuki, “radyoaktif maddelerin” yurt dışından getirilmesi, ticareti, endüstride kullanılması yasaktır. Bu, büyük bir tehlikedir: Bu unsur su ile temas edince buharlaşır. Havanın yanı sıra suya da karışır.
Üstelik radyasyon üreten bu nükleer unsur çubukları ülkeye yasadışı yollarla sokulmuştur.
Europium, 1901 yılında keşfedilmiş, atom numarası 63, ceddim yükü 152 olan bir kimyasal elementtir. Seçkin ağır toprak elementi sınıfındandır.
Kırmızı ve mavi fosfor üretiminde, lazer, floresan ve cıva buharlı lamba imalinde kullanılır.
İsmini Avrupa kıtasının isminden almıştır. Tabiatta hür olarak var olmaz. Birtakım minerallerin içinde bulunur.
Eurupium’un bir tipi olan Europium 152 ise radyoaktif bir unsurdur. Nükleer patlamaların, atom bombasının yıkıcı “beta” ve “gama” ışınlarını yayar.
Bu “beta” ve “gama” ışınları 2.Dünya Savaşında Japonya’da Hiroşima ve Nagazaki’yi yok eden bombaların özüdür.
Nazım’ın şiirinde kelamını ettiği, Livaneli’nin müziğinde yansıttığı:
“Çalıyorum kapınızı, teyze, amca, bir imza ve? çocuklar öldürülmesin şeker de yiyebilsinler”,
dizelerinde kelamı edilen; “imza istenen”, “şeker yiyemeyen” çocukları kavuran/yakan bu radyoaktif ışınlardır.
Bu ışınlar insanın/canlıların kromozom/hücre yapısını değiştirir/bozar. Bedenler, başta kemik ve kan kanseri olmak üzere her türlü kanserin var olabileceği bir ortama dönüşür.
Europium 152’nin yarı ömrü, yani var olan radyoaktif unsur ölçüsünün yarıya düşmesi 13.516 yıl alır. Bu da bu radyoaktif atığın ziyan verici tesirinin onlarca yıl süreceği manasına gelir.
Durumun bu türlü olduğu anlaşılınca Gaziemir’deki radyasyonlu fabrika resmi makamlarca kapatılır. Etrafı tel örgüyle çevrilir. Bina metruk halde kalır. Şirkete 5.7 milyon TL ceza kesilir.
Bu ortada fabrika sahibi Aslan Avcı, ismi “aslan”dır ancak radyasyona “avlanmış”, genç oğlu ile birlikte kanserden ölmüştür. Şirket cezayı ödemez.
Akabinde şirketi devralanlar şirketin ismini değiştirerek “Heper Metal Döküm” sanayi ismiyle, İzmir’in yeni ağır sanayi bölgesi Torbalı’da yeni bir fabrika açar.
Mahallede yaşayanlar, oradan gelip geçenler radyasyona maruz kalır. Kemikleri ve kanları zehirlenip bozulur. Kanser olurlar, hastalanır, ölürler.
Tahminen de radyoaktif ışınımlar İzmir’in dört bir yanına yayılıyor durmadan, hala!!
Para hırsıyla çevreyi ve insanı zehirleyen yabanî kapitalizm duyarsızdır. Olağan ki para kutsaldır! Para kazanmak erdemdir! İnsan hayatı para kazanmak için bir araçtır!
Ne yazık ki onları denetleyecek, izleyecek Resmi kurumlar da tepkisizdir.
Mahalle sakinleri, Çevreciler Mahkemeye başvurur. Sonuç alınamayınca AİHM’e (Avupa İnsan Hakları Mahkemesi) gidilir.
Ortadan 7 yıl geçer.
Toplumun homurdanması Karar Vericileri ve Kararları Uygulayıcıları huzursuz etmiş olmalı ki arazinin temizlenmesi ve rehabilitasyonu için 2014 yılında faaliyet başlar. İş/ihale, nükleer atık temizleme konusunda hiç deneyimi olmayan Turanlar AŞ isimli bir şirkete verilir.
Bu türlü işler, bu türlü etrafa ziyanlı olabilecek yatırımlar/durumlar için Yasa, “ÇED” (Çevre Tesir Değerlendirilmesi) denen bir yönetmeliği uygulamayı mecburî kılmıştır.
Bu uygulamayla, bilim adamları bu türlü yatırımların etrafa olabilecek ziyanlarını inceleyecek, muhtemel riskleri saptayacak, açık toplantılar yapılarak mevzu hakkında toplum bilgilendirilecektir.
ÇED Yönetmeliği, Bergama-Ovacık’ta işletilen “Siyanürlü Altın Madeni”yle ilgili toplumsal muhalefet üzerine 1993 yılında çıkarılmıştır.
Bu uygulama o denli ya da bu türlü, tam uygulanırsa, insanlara ve etrafa bir kadro korunma teminatları sağlayabilecektir.
Kirletmek çok ucuz, temizlemek çok pahalıdır!
Bu işi ucuzlatmak için tahminen de ÇED Raporunu değiştirmek gerekir!
Yönetmelik 2014 yılında “revize” edilir, yani değiştirilir. “İş adamlarının” “işini kolaylaştırıcı” hale getirilir. Etraf “mahzunlaşır.”
Heyhat!
Son yıllarda yabanî kapitalizm, ona vakit kaybettirdiği, kontrolü sıklaştırdığı, işin içine halkı soktuğu üzere münasebetlerle, tesiri daraltılmış ÇED uygulaması yapmamak için bile elinden geleni yapıyor. Bunu engellemek için tüm gücünü kullanıyor.
Nedir sanki mantık?
“Çevre kirlenirse kirlensin! Evvel parayı kazanalım! Sonra temizler tekrar para kazanırız!. Memleketin büyük menfaatleri…”
Gaziemir’de “sözde temizleme” işi, ÇED raporu olmadan, yani yapılacak radyasyondan paklık işinin de etrafa ziyanlı olup olmadığı incelenmeden, 2014 yılında başlar.
Bir müddet sonra, bu işi üstlenen şirket de muhtemelen işin tehlikesinden çekinip, ödenek verilmediği, yapılan iş için para ödenmediği gerekçesiyle işi bırakır.
Zira radyasyonun latifesi yoktur: Ne yapar? Öldürür!
Sonunda, 2017 yılında, çevreyi radyasyondan temizleme işinin şartlarını belirlediği, değerlendirdiği ileri sürülen bir ÇED Raporu hazırlanır.
Sonra? Sonrası yok! O günden bugüne görünür hiçbir süreç yapılmaz.
Hani Ukrayna’da bulunan Çernobil Nükleer Santralının patlayıp insanları öldürdüğü, nükleer dalgaların Anadolu’ya kadar uzanıp Batı Karadeniz kıyılarında çay tarlalarını bile etkilediği bu uğursuz merkezi anarak!
Gaziemir sakinleri, etrafa hassas İzmirliler bir ortaya araya gelip, bu duruma karşı kamuoyunun dikkatini çekmek için şovlar yaparlar.
Aklı başında kim ölmek, kim hasta olmak ister ki?
Ülkemizin teknik eleman gücü Gazi Umur’un, Seydi Baba’nın topraklarını bu nükleer beladan kurtaracak; hukuk gücü bu etraf cinayetinin hesabını soracak yeterliliktedir. Haydi!
Radyasyondan gelen vefat en haksız, en olumsuz ölümüdür!
Cumhuriyet
