“Uyum sağla ya da öl”. Kendi yarattığımız bu yeni dünyada yaşamanın yeni şartı artık bu olacağa benziyor. Ya uzun süren çok sıcak dalgaları ya kentleri sular altında bırakan seller… Giderek daha yıkıcı felaketleri bünyesinde bırakan bir iklim krizi ile karşı karşıyayız.
İklim uzmanları sera gazı düzeylerinin öngörülenin çok üzerinde artış gösterdiğini ve bu durumun insanlık için “yönetilebilir bir geleceği” engellediğini vurguluyor. Bir canlı tipi olarak tanıdığımız ve hala sahip olduğumuz her şey; tarihimiz, tarımımız, kültürlerimiz, siyasetimiz, jeopolitiğimiz zati geride bıraktığımız iklim şartlarının sonucunda ortaya çıktı. Ya süregeldi ya yok oldu. Artık ise güya farklı bir iklime sahip öteki bir gezegene inmiş üzereyiz. Medeniyetimizde neler hayatta kalabilecek, neler tekrar şekillendirilmeli? Bunlar güç sorular. İklim lisanındaki karşılıkları ile “adaptasyon”. Yani ahenk sağlama. Karbonsuzlaştırmaya alternatif olarak gündeme getiriliyor olması da oldukça ürkütücü. Teknoloji, mühendislik tamam lakin bir yere kadar. Örneğin sel idare sistemleri çok gelişti. Ancak gördük ki New Orleans’ta inşa edilen 14 milyar dolar maliyetli setler 5. kategorideki kasırgalara karşı muhafaza sağlayamıyor. Hasebiyle asıl odaklanılması gereken öge, korbonsuzlaştırma ve sera gazı tesiri yapan gazları süratle azaltacak siyasetleri yaşama geçirmek.
PEKALA, YALNIZCA DERECELİK SICAKLIK ARTIŞI GEZEGENİ NASIL DEĞİŞTİRİYOR?
Besin: İklim değişikliği besin sağlayan ekosistemleri derinden etkiliyor. Ve besin güvenliğimiz bu ekosistemlerin güvenliği ile yakından kontaklı. Örneğin denizler. İnsanların protein muhtaçlığının yüzde 20’si deniz ve okyanuslardaki canlılardan. İklim değişikliğinin neden olduğu okyanus asitlenmesi, istiridye, yengeç ve mercanlar da dahil olmak üzere binlerce tıbbın gözetici kalkanı olan kabuklarını oluşturmalarını zorlaştırıyor. Bu bu da besin ağını bozuyor. Türkiye’de de biliyorsunuz bir müddettir toplu balık vefatları yaşanıyor.
NASA’ya nazaran karada 2 derelik bir sıcaklık artışı, kuraklığı 2 katına çıkaracak ve bu da buğday ve mısır hasadını azaltacak.
Barınma: Sıcaklık arttıkça ve buzullar eridikçe deniz suyu düzeyi de yükseliyor. Bu da kıyı şeridindeki kentleri ve yerleşimleri büyük tehdit altında bırakıyor. 1901 – 1990 yılları ortasında deniz düzeyi yılda yaklaşık 1.2 mm. yükseliyordu. Fakat 1993’ten 2010’a kadar yılda yaklaşık 3 mm. artış gösterdi. Yani artış suratı ikiye katlandı.
Güç: Azalan karlar ve değişen yağış nizamları uzun vadede ülkelerin hidroelektrik güçlerini de olumsuz etkileyecek. Ayrıyeten soğutma için klimalara yükleniliyor ve klimaların sera gazı artışına tesiri çok fazla. İklim değişikliğinin en büyük ironilerinden biri, gezegen ısınırken insanların serinleyebilmek için gereksinim duyduğu teknolojinin, iklimi sırf daha sıcak hale getirmesi. 2050 yılına kadar dünyadaki oda tipi klimalarının sayısının 4 kat artarak 4.5 milyara ulaşması ve en az cep telefonları kadar yaygın hale gelmesi bekleniyor.
Sıhhat: Koronavirüsün tesirlerini tüm dünya yaşıyor. Virüsler; Lyme hastalığı ve sıtma üzere vektör kaynaklı hastalıkların (başka bir organizmanın beşerler ortasında yahut hayvanlardan insanlara bulaştığı) yayılması iklim değişikliği ile de yakından bağlı.
Üretkenlik: Çok sıcaklıklar, personeller ortasında üretkenliği de düşürebilir. İklim değişikliğinin ekonomik risklerine ait Bloomberg raporuna nazaran çok sıcaklık, inşaat, altyapı bakımı, etraf düzenlemesi ve tarımda çalışanlar da dahil olmak üzere birçok dalda çalışan verimliliğinde yüzde 3’lük bir düşüşe neden olabilecek. Raporda, bu düşüşün 1970’lerde, muhtemelen yüksek enflasyon ve ekonomik istikrarsızlık nedeniyle meydana gelen “verimlilik yavaşlamasının” iki katı olduğu belirtildi.
https://www.livescience.com/58891-why-2-degrees-celsius-increase-matters.html
https://www.livescience.com/hottest-temperature-people-can-tolerate.html
https://www.theguardian.com/commentisfree/2021/aug/01/adapt-or-die-that-is-the-stark-challenge-to-living-in-the-new-world-we-have-made?CMP=twt_a-environment_b-gdneco
İNSAN VÜCUDUNUN DAYANACAĞI EN YÜKSEK SICAKLIK NE?
Isının giderek arttığı şu günlerde, bu soruyu siz de vakit zaman aklınızdan geçiriyorsunuzdur: “İnsan vücudunun dayanabileceği en yüksek sıcaklık nedir?”
Global ısınmaya bağlı olarak hava sıcaklıkları dünya genelinde artıyor. Çok sıcaklar giderek daha fazla sıhhat tehdidi haline geliyor. İnsan vücudu sağlamdır, esnektir. Ancak nereye kadar? Hakikaten de insanların dayanabileceği en yüksek sıcaklık nedir?
Karşılık kolay: 2020 yılında yapılan ve sonuçları Science Advance mecmuasında yayımlanan bir araştırmaya nazaran 35 santigrat derece. Bu yalnız ıslak termometre sıcaklığı. Yani hava durumu raporlarındaki sıcaklık ile birebir değil. Islak termometre sıcaklığı; suya batırılmış bir bezle kaplanmış termometre ile ölçülür ve hem ısıyı hem de nemi hesaba kadar. Nem son derece değerli. Zira havada fazla su olduğunda terin bedenden atılması ve kişiyi soğutması daha da zorlaşıyor.
ISLAK TERMOMETRE
NASA’nın Jet Propulsion Laboratuvarı’nda çok ısı üzerinde çalışan Colin Raymond, “Nem düşük fakat sıcaklık yüksekse yahut tam zıddı ise sorun olmaz. Lakin hem nem hem de sıcaklık çok yüksek olduğunda, ıslak termometre sıcaklığı tehlikeli düzeylere yanlışsız kayabilir” diyor ve örnek veriyor: Örneğin, hava sıcaklığı 46.1 C ve bağıl nem yüzde 30 olduğunda, ıslak termometre sıcaklığı sadece yaklaşık 30.5 C olur. Lakin hava sıcaklığı 38.9 C ve bağıl nem yüzde 77 olduğunda, ıslak termometre sıcaklığı 35 C’ye çıkar.
İnsanların yüksek ısı ve nemde yaşayamamalarının nedeni artık iç sıcaklıklarını düzenleyememeleri. Bu noktada, beden hipertermik hale gelir. (40 C üzerinde). Bu durum ise süratli nabız, zihinsel durumda değişiklik, terleme eksikliği, baygınlık ve koma üzere semptomlara yol açabilir.
ISINMAYA DEVAM EDECEĞİZ
Science Advances çalışmasına nazaran kayıtlı tarihte çok az yer ıslak termometre sıcaklığına yani 35 C’ye (95 F) ulaştı. 1980’lerin sonlarından ve 1990’lardan bu yana, sıcak noktalar, Orta ve Kuzey Pakistan’ın İndus Irmağı Vadisi ve Basra Körfezi’nin güney kıyısı oldu. Fakat Raymond, global ısınma ile bunların daha sık olacağını söylüyor. “Önümüzdeki 30 ila 50 yıl içinde bu sıcaklıklar için risk altında olan yerler ortasında kuzeybatı Meksika, kuzey Hindistan, Güneydoğu Asya ve Batı Afrika yer alıyor” diye ekliyor.
Durum iç açıcı değil. Çünkü Raymond, “Ne yazık ki zati kilitlenmiş olan iklim değişikliği ile bugün sera gazı salmayı bırakmış olsak bile biraz ısınmaya devam edeceğiz” dedi. “Sanırım bahsettiğim yerlerin yakın gelecekte bu sıkıntıyla boğuşması kaçınılmaz ve umarım bu listeye daha fazla yer eklenmez.”
Cumhuriyet
