İsveç, Salı günü Türk parlamentosunun dışişleri komitesinin İskandinav ülkesinin askeri ittifakına ilişkin bir protokole yeşil ışık yakmasının ardından NATO’ya katılmaya yaklaştı.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Temmuz ayında yapılan NATO zirvesinde İsveç’in gruplarına yönelik itirazlarını geri çekti, ancak tasarıyı onaylanmak üzere parlamentoya göndermesi birkaç ay, parlamento komitesinin onay vermesi ise haftalar aldı.
Uzun süre ertelenen protokolün artık genel kurul tarafından onaylanması gerekiyor ve konu ne kadar hızlı bir şekilde gündeme getirileceği henüz bilinmiyor.
İsveçve Finlandiya, Rusya’nın Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgal etmesinin ardından artan güvenlik endişeleri nedeniyle onlarca yıldır hayatta kalmalarını terk ederek NATO’ya üye olmaya çalıştı.
Finlandiya’da, Türkiye parlamentosunun teklifini onaylamasının ardından bu yılın başlarında NATO’nun 31’inci üyesi oldu.
Gecikme sebebi?
Türkiye’nin İsveç’in NATO’ya karşı çıkışı, İskandinav ülkesinde Ankara’nın güvenlik tehdidi olarak görülen Kürt militanları ve İsveç’teki diğer üyelerin desteklediğilere karşı çok yumuşak davrandığı inancından ayrıldı.
Bunlar arasında Türkiye’de 39 yıldır isyan yürüten Kürdistan İşçi Partisi veya PKK ile bağlantılı kişiler ve 2016’da Erdoğan’a karşı düzenlenen darbe girişimiyle bağlantısı olduğu iddia edilen kişilerin yer aldığı iddia edildi. Diğerleri ise Türk liderini eleştiriyorlar.
Bazı aksamlar Ankara’nın taleplerine boyun eğilmesi İsveç’in ülkelerinin yanı sıra Erdoğan’ın Türkiye’ye geri dönmek istediği kişilerin haklarına zarar verebileceği uyarısında bulundu.
Türkiye, İsveç ve Kanada’da geçen yıl Ankara’nın güvenlik kaygılarını gidermek için bir anlaşma vardı ve ardından Stockholm terörle mücadele yasalarını sıkılaştıracak adımlar atarak aşırılık yanlısı örgütlere destekin sekiz yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılmasını sağladı.
Ancak Stockholm’de bazı Kuran’ın yakılması da içeren bir dizi Türkiye ve İslam’ı serbest bırakan protesto, Erdoğan’ın giydiği ve Türk kamuoyunda kızdırdı.
Gösteriler İsveç hükümeti tarafından kınanırken, Türkiye, özgürlük özgürlüğünü koruyan katı yasalara sahip olan İsveç’teki Müslümanların gözlerinin sergilenmesine izin vermesi için eleştirdi.
Ne değişti?
İsveç, Ankara’nın güvenlik endişelerini gidermek amacıyla terörle mücadele yasalarını güçlendirirken, NATO terörle mücadele için özel bir koordinatör kurulmasına karar verdi ve buna göre Genel Sekreter yardımcısı Tom Goffus’u atadı.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, ittifakın Temmuz ayındaki zirvesinde İsveç’in “Türkiye’nin AB katılım sürecini yeniden canlandırma çabalarını aktif olarak desteklemeyi” kabul ettiğini söyledi.
Stockholm gümrük düzenlemelerini iyileştireceğini ve Türk kuruluşuna Avrupa’da vizesiz seyahat uygulamalarını uygulamaya yönelik adımlar atacağını duyurdu.
Türkiye’nin AB üyelik müzakereleri, ulusal demokratik gerilemesi ve insan hakları konusundaki zayıf sicil nedeniyle 2018’de durma noktası geldi.
Bu ayın başlarında Erdoğan, İsveç’te NATO’nun saklandığını, Ankara’nın ABD yapımı F-16 savaş uçağını satın alma çabalarıyla açıkça temizledi. Ayrıca Kanada ve diğer NATO müttefiklerine Türkiye’ye uygulanan silah ambargosunun arttırılmasında da bulunuldu.
Bazı Batılı devletler, Türkiye’nin Kürt milislerine karşı Kuzey Suriye’ye yaptığı askeri saldırıların ardından 2019 yılında Türkiye’ye silah ihracatını yasaklamıştı.
Salı günü meclis komisyonunda yapılan tartışmada muhalif milletvekili Oğuz Kaan Salıcı, F-16’ların satışı konusunda ABD’den güvence almadığını sorguladı.
ABD Başkanı Joe Biden yönetimi Türkiye’nin F-16 talebini karşıladı ancak ABD Kongresi’ndeki pek çok kişi, mevcut filoya 40 yeni F-16 savaş uçağı ve modernizasyon kiti almak isteyen Türkiye’ye silah satılmasına güçlü bir şekilde karşı çıkıyor.
Sonra ne olur?
onay Parlamento tarafından yönetilen bu karar, İsveç’in katılım protokolünün genel kurulda tartışılıp onaylanmasının ön işlemleridir. Daha sonra gizli bilgilerin girilebilmesi için Erdoğan tarafından imzalanması gerekecek.
Tam meclisin tasarısını ne zaman tartışacağı belli değildi.
Erdoğan’ın iktidardaki AK Parti ve müttefikleri 600 sandalyeli parlamentoda çoğunluk elinde tutuyor.
Ancak Türk Cumhurbaşkanlığı kararının milletvekillerine ait olduğunu söyledi. İktidar partisinin milliyetçi müttefikleri İsveç’in ayrılmaktan rahatsızlık duyuyor ve NATO Üyeleri PKK’nın Türkiye’ye yönelik tehdidine karşı kayıtsız suçlanıyor.
Bu hafta Kürt militanlar Kuzey Irak’taki bir Türk üssüne sızmaya çalıştı ve iki gün süren kalıcıda 12 askeri öldürüldü.
Batılı ulusların İsrail’deki Gazze’deki askeri eylemlere karşı sessiz kalmasından rahatsız olan İslamcı partiler tasarıya karşı oy kullanabilirsiniz.
Macar faktörü
NATO’nun İsveç’e karşı direndiği tek ülke olan Macaristan, ülkenin rejiminin ne zaman gerçekleşebileceği açıklamasıydı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in AB’deki tek müttefiklerinden biri olarak kabul edilen popülist Başbakan Viktor Orbán, Macaristan’ın iktidardaki Fidesz partisi, İsveçli ilişkilerin NATO hakkında “açık yalanlar” söylediğini iddia ederek Temmuz 2022’den bu yana İsveç’in NATO’ya üye olduğunu iddia ediyor süreci durdurdu. Macaristan demokrasisinin durumu.
Ancak ne Orbán ne de üst düzeyde destek veriyor, İsveç’in askeri ittifakına katılma konusundaki görüşlerinden çekincelerini hafifletmek için Stockholm’den ne tür bir tazminat talep edilmediği belirtilmedi.
Bazı eleştirmenler, Macaristan’ın, eşitlik hakları ve hukuk hakları konusundaki endişeler nedeniyle Budapeşte’ye milyarlarca politika fonu donduran Avrupa Birliği’nin tavizlerinden faydalanmak için İsveç’in üzerinde mevcut potansiyel veto yetkisini bir araç olarak kullandığını iddia etti.
Macarlar İsveç’in hedefini onaylayan ve NATO üyelerine üye olmayacaklardı. Ancak Ankara’nın onaylama yönündeki hamlesi, daha fazla daire için zaman aşımına uğradığını gösteriyor.
İsveç’in tekliflerinin sona ermesinin onaylanmasını savunan Macaristan’daki bazı muhalif siyasetçiler, Orbán’ın partisinin Ankara’nın takvimini takip ettiğine ve onay yönünde oy kullanılabileceğine; Türkiye’nin de yakın zamanda aynısını yapacağı açık görünüyor.
