Türkiye, Kırım ve etrafında meydana gelen olayları ve özellikle mahallî nüfusun, yani Kırım Tatarlarının durumunu yakından izliyor. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, geçen yıl aralık ayında Ankara’nın, “Ukrayna’nın Kırım konusunda memleketler arası bir müzakere platformu oluşturma girişimini” desteklediğini duyurmuş, fakat aktifliğe iştirak konusunda net bir görüş bildirmemişti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenskiy ile 10 Nisan’da İstanbul’da gerçekleştirdiği görüşme sonrası düzenlenen basın toplantısında, Türkiye’nin Kırım Platformu’nu desteklediğini duyurdu.
Kiev idaresi şu sıralar, memleketler arası kamuoyunun dikkatini Platforma çekmek için faal çaba yürütüyor. Bunu yaparken bir taraftan da milletlerarası topluma, 2014 yılında Kırım’da yapılan referandumun sonuçlarını tanımama ve yarımadanın Rusya Federasyonu’na ilhakını kınama davetinde bulunuyor. O denli ki “Kırım sorunu”, Kiev idaresi tarafından resmi siyasetin ayrılmaz bir bileşeni olarak kabul ediliyor. Her seviyeden Ukraynalı temsilciler, dış siyaset temasları sırasında yabancı meslektaşlarına, Kırım’a ait Ukrayna tezlerini empoze etmeye çalışıyor. Öte yandan, bölgenin Rusya yönetimi altına girdiği tarihten yedi yıl sonra bugün, Kırım sorununun memleketler arası arenadaki yükünü kıymetli ölçüde yitirdiği gözlemleniyor. Buna rağmen Kiev idaresi, milletlerarası insan hakları örgütlerinin dikkatini bölgeye çekebilmek ismine Kırım’daki sosyo-ekonomik durum; mahallî halkın, ömür şartlarına ait memnuniyetsizliği ve Kırım Tatarlarına yönelik baskılara ait sistemli raporlar hazırlıyor.
Kırım Platformu’nun, birinci bakışta yalnızca Ukrayna’nın yarımada üzerindeki haklarını savunmak üzere kurgulanmış kolay bir tartışma platformu olmadığı anlaşılıyor. Platform birebir vakitte, Batı’nın Rusya’ya yönelik yaptırımlarını desteklemek ismine devreye sokulmuş bir teşebbüs izlenimi veriyor. Kırım Tatar toplumu içindeki Rusya tersleri, Platformun etkin destekçileri olarak öne çıkıyor ve bu şahıslar, Rusya’nın mahallî halkın hak ve özgürlüklerini sistematik olarak ihlal ettiğine dair kamuoyu oluşturabilmek ismine ağır uğraş harcıyor. Bu bağlamda Moskova’nın Kırım’daki askeri konuşlanması ve muhalefete yönelik baskılara dair raporlar hazırlanıyor, konferanslar düzenleniyor.
Türk medyası, bölgedeki gelişmelere ait haberlerde yüklü olarak Kırım Tatar Meclisi tarafından yapılan açıklamaların yanı sıra Batı ve Ukrayna basınına dayanıyor. Bu haberlerde Kırım Tatar lisanının resmi statüsüne rastlamak sıkıntı; çünkü Meclis, Kırım Tatarcası, Ukraynaca ve Rusçanın yarımadadaki bağlantıda eşit olarak tanındığı gerçeğini reddediyor. Bu haberlerde, bölgedeki 400’den fazla caminin özgür işleyişi, lokal temsilcilerin mahallî idare pratikleri ve Rusya’nın, yarımadanın altyapısını restore etme ve geliştirmeye dönük gayretlerinden da kelam edilmiyor. O denli ki Kırım Tatarlarının bölgedeki etnik Ruslarla eşit koşullarda ülkenin toplumsal ve siyasi hayatına katılmadığını savunan Meclis, onların ibadethaneleri kullanma ve dini bayramları kutlama özgürlüğüne de sahip olmadığını öne sürüyor.
Bu şartlar altında, Kırım’da gerçekte neyin olup bittiğini anlamak hayli sıkıntı. Halbuki Türkiye açısından, kökenleri ve kültürleri bakımından kendisine son derece yakın bir halk olan Kırım Tatarlarının durumunu anlamak; özgürlüğüne son derece düşkün olan bu halkın tarihî gelişiminin önündeki manileri belirlemek ve kaldırmak son derece kıymetli.
Şunu bir kere daha hatırlamak gerekir ki Kiev idaresi, Kırım’ın Ukrayna’nın elinden çıkmasının çabucak akabinde birinci iş olarak bölgeye yönelik hava ve demiryolu trafiğini kesmiş, yarımadaya su ve güç ablukası uygulamıştı. Su kanallarının kapatılması ve elektrik sınırlarının amaç alınması hâlihazırda hayli kurak olan bu bölgeye yönelik tatlı su ve elektrik tedarikinde önemli sıkıntılara yol açmıştı. Bu hareketler, lokal nüfusun zorluklarla dolu olan hayat şartlarını daha da zorlaştırmıştı.
Bu durum, Kiev idaresi ve Kırım Tatar Meclisindeki müttefiklerinin, yarımada sakinlerinin refahından daha büyük öncelikleri olduğunu düşündürüyor. Bugün gelinen nokta itibariyle Kiev idaresi açıkça, Kırım sıkıntısını siyasi maksatlarına ulaşmak için bir çeşit manivela olarak kullanıyor. Rusya Federasyonu’nun izole edilmesi istikametinde ortaya koyduğu gayretler ise Kiev idaresine askeri ve mali yardım olarak geri dönüyor.
Türkiye, Kırım’ın statüsüne ait gerçek ve stratejik bir karar verdi. Bu çerçevede, Rusya’nın yarımada üzerindeki yetkisini resmen tanımadı, lakin tıpkı vakitte ABD ve AB’nin Rusya aykırısı yaptırımlarına takviye vermekten de kaçındı. Bu istikrarlı pozisyon, Türkiye’nin bağımsız dış siyaset çizgisinin yanı sıra ekonomik egemenliğini müdafaasına yardımcı olmakta; Batılı devletler tarafından Moskova’ya karşı bir araç olarak kullanılmasını engellemekte ve ulusal gayeleri doğrultusunda kararlılıkla ilerlemesine imkan tanımakta. Fakat başka taraftan da Kırım Platformu’na iştirakin hakikaten Türkiye’nin çıkarına olup olmadığı sorusu, mevcut jeopolitik durum ışığında bütün tartısıyla masada durmakta.
Cumhuriyet
