Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin ormanların korunması ve yangınlarla çabaya ait “belediyelerin sorumlu olduğuna” yönelik kelamlarına, anayasa ve Orman Yasası son noktayı koydu.
Anayasanın “Ormanların korunması ve geliştirilmesi” başlıklı 169. unsurunda devletin bu husustaki misyonu, “ormanların korunması ve alanlarının genişletilmesi için gerekli maddeleri koymak ve önlemleri almak” olarak tanımlanırken, “Bütün ormanların nezareti devlete aittir” kararı de yer alıyor. Orman Yasası’nın 69. hususu ise “orman yangınlarını önlemek ve söndürmek görevininin Orman İdaresi’nde olduğunun” altını çiziyor.
Bakan Pakdemirli, evvelki gün Marmaris’te, “Benim son beş günlük bilançoda gördüğüm, orman teşkilatı yerleşim yerlerini korumaktan, birinci derecede aslında sorumluluk belediyelerdedir, ormanların yanmasına müsaade etmek zorunda kaldı” halinde açıklamada bulunmuştu. Pakdemirli’nin açıklamaları reaksiyon çekerken, bu açıklamalar ormanların korunması ve mümkün yangınlarda müdahalede “yetki kimde” tartışmalarını da beraberinde getirdi; gözler de mevcut anayasa ve Orman Yasası’na çevrildi. Anayasanın 169. “Ormanların korunması ve geliştirilmesi” başlıklı unsurunda, devlet açıkça, “ormanların korunması ve alanların genişletilmesi için gerekli maddeleri yapıp önlemleri almakla” yetkili kılınıyor. Hususta, “Yanan ormanların yerinde yeni orman yetiştirilir, bu yerlerde öteki çeşit tarım ve hayvancılık yapılamaz. Bütün ormanların nezareti devlete aittir. Devlet ormanlarının mülkiyeti devrolunamaz. Devlet ormanları kanuna nazaran, devletçe yönetilir ve işletilir. Bu ormanlar zamanaşımı ile mülk edinilemez ve kamu faydası dışında irtifak hakkına mevzu olamaz. Ormanlara ziyan verebilecek hiçbir faaliyet ve harekete müsaade edilemez. Ormanların tahrip edilmesine yol açan siyasi propaganda yapılamaz; münhasıran orman kabahatleri için genel ve özel af çıkarılamaz. Ormanları yakmak, ormanı yok etmek yahut daraltmak gayesiyle işlenen hatalar genel ve özel af kapsamına alınamaz” kararları yer alıyor.
ÖDENEK YETERSİZ Mİ?
Ormanlara ait en kapsamlı yasa ise 31 Ağustos 1956 tarihli Orman Yasası. Yasanın, son hali 19 Nisan 2018’de verilen 69. hususunda ise “Orman yönetimi, orman yangınlarını önlemek ve söndürmek amacıyla her türlü hizmeti yapar yahut yaptırır” deniliyor. “Orman sayılan alanlar dışındaki yangınlarda, ormana sirayet etme riski bulunan kırsal alan yangınlarının söndürülmesine de imkânlar ölçüsünde katkı sağlanacağı” belirtilen unsurda ayrıyeten “yangın söndürme çalışmalarına fiilen katılan resmi ve özel her türlü aracın akaryakıt giderlerinin” bile Orman Genel Müdürlüğü (OGM), yangınla çaba faydalanılan gönüllülerin yangına ulaşımı ile yangın söndürmeye yarayacak aletleri ve giyeceklerinin ise Orman Yönetimi tarafından kaşılanacağına dikkat çekiliyor. Ayrıyeten “orman yangınlarını tedbire ve orman yangınlarıyla gayret harcamaları için OGM Katma Bütçesi’ne kâfi ölçüde ödenek konulur” kararı kaydediliyor. Tüm bu kararlara rağmen Pakdemirli, “bakanlığın envanterinde yangın uçağı olmadığını” da açıklamıştı.
MİSYON ‘HAVA GÜCÜNÜ’ OLUŞTURMAK!
Öte yandan OGM’nin resmi internet sitesinde de müdürlüğün misyon ve yetkilerinin tarifi yapılıyor. Buna nazaran, “OGM’nin görevleri” başlığı altında, birinci sırada, “ormanların geliştirilmesi, adapsız ve kanunsuz müdahalelere, natürel afetlere, yangınlara, çeşitli zararlılara karşı korunması ve gerekli denetimleri sağlama da OGM’nin yetkileri arasında” sıralanıyor. Orman Yangınlarıyla Gayret Daire Başkanlığı altında yer alan şube müdürlüklerinin de vazifesi ortasında da “orman yangınlarının söndürülmesini planlamak” tarifi yapılırken, Orman Yangınlarını Tedbire Şube Müdürlüğü misyonları ortasında “orman yangınlarını önlemeye ait altyapı, tesis planlamasını yapmak ve gerekli donanımın teminini sağlamak”; Yangın Güvenliği Şube Müdürlüğü’nün misyonları ortasında “yangınlarla gayrette misyon yapan işçinin emekçi sıhhati ve iş güvenliği ile birinci yardım eğitimlerini yaptırmak, bu hususlardaki her türlü donanımların teminini sağlamak/sağlattırmak”; Havacılık Şube Müdürlüğü misyonları ortasında ise “orman yangınları ile çaba kapsamında gerekli hava gücünün oluşturulması yahut kiralanması ile ilgili iş ve süreçleri yapmak/yaptırmak” yer alıyor.
‘SORUMLULUK ATMAK ZAFİYETTİR’
Tarım Orman-İş Genel Lideri Şükrü Durmuş da Pakdemirli’nin açıklamalarına reaksiyon göstererek “Bu bir bakana asla yakışmaz. Bu açıklama acizliktir. Orman Genel Müdürü ve Bakan derhal istifa etmeli. Bu vazifesi yapamıyorlar. Artık beceremiyorlar. Bu türlü bir şey olamaz. Sorumluluk atmak zafiyettir. Kendi eksiğini kapatmanın bir yoludur” reaksiyonunu gösterdi. Belediyelerin çabucak seferber olduğunu lisana getiren Durmuş, belediyelerin elindeki itfaiye araçlarının da “orman toprağına uygun olmadığını” vurguladı. “Bizim arazi araçlarımız 4×4’tür, yüksektir, orta yol olmasa bile birçok yere gidebiliyor” diyen Durmuş, Orman Yasası’na nazaran OGM’nin, orman diye nitelendirilen her yerden sorumlu olduğunu da vurgulayarak, “Bir orman yangını, kentteki mesken üzere değildir. Yangının çıkış noktası ormansa, yangının nerede olduğuna bakılmaz” sözlerini kullandı.
Durmuş, OGM’ye bağlı yangınla gayret eğitimi veren biri İzmir, oburu Antalya’da olmak üzere iki merkez olduğunu fakat İzmir’de dört yıl evvel açılan merkezin iki yıl açık kaldıktan sonra hiçbir eğitim verilmeden ekipmanları ile birlikte satıldığına da dikkat çekti. Antalya’dakinin ise atıl durumda olduğunu vurgulayan Durmuş, “Şu an yangınla gayrette yer alanların birçok eğitimsiz durumda. Yangınla uğraş uzmanlık işidir. Geçmişte çalışanlar orman köylüsünden alınıyordu, orman köylüsünün çocuğu işe girmeden bu işleri biliyordu. Şu an orman köylüsünden almıyorlar, AKP’den geleni alıyorlar” dedi.
Cumhuriyet