Pandeminin darbelerini yiyen kesimlerden biri de yemek sanayicileri. Kapanan ya da konuttan çalışma kararı alan işletmeler ve kurumların çalışanlarına yemeği kesmesi nedeniyle yüzde 60’a yakın küçülen kesimi artık de besin fiyatlarında durdurulamayan artışlar vuruyor. Yıllık kontratlarla çalışan firmalar enflasyonun hakikat hesaplanmadığını da belirterek hesaplara yeni bir kalemin eklenmesini istedi. “Tencere enflasyonu…”
Yemek fiyatlarını yıllık kontratlarla enflasyon oranında belirlediklerini söyleyen Türkiye Yemek Sanayicileri Dernekleri Federasyonu Lideri Hüseyin Bozdağ, lakin açıklanan sayıların gerçek enflasyonu yansıtmadığını belirtti. Bozdağ, şunları söyledi:
“Geçen yıl 105 TL’ye aldığımız yağı şu anda 260 TL’ye alıyoruz. Eser bazlı bakınca, ortalama yüzde 40 enflasyon var maliyetlerimizde. Lakin açıklanan resmi enflasyon sayıları çok düşük olduğu için biz bu artışları fiyatlarımıza yansıtamıyoruz. Enflasyon kaleminin gerçek hesaplanması gerekiyor. Tencere enflasyonu dediğimiz yeni bir kalemin açılması gerekiyor. Zira biz sanayi işi yapıyoruz ve kontratlarla bağlıyız. Yani Ayşe Teyze bir kilo et alamadığı vakit zeytinyağlı yapabilir lakin ben o eti almak zorundayım, mukavelem var” dedi.
Restoran ve hizmet sektörüdeki yüzde 1’lik KDV uygulamasının da kesimi zora soktuğunu söyleyen Bozdağ, “Biz bütün eserlerimizi en az yüzde 8 KDV ile alıyoruz fakat bu işletmelere yüzde 1 ile fatura ediyoruz. Bu formda her işletmemizin devletten 1 milyon TL’ye yakın alacağı var. Bölümün toplam alacağı 500 milyon TL’nin üzerinde” diye konuştu.
YÜZDE 50 ARTIŞ
Kesimin en büyük sorununun maliyet artışları olduğunu belirten İstanbul Yemek Sanayicileri Derneği Lideri Sedat Zincirkıran ise şunları söyledi:
“Bakın yalnızca elektrik ve doğalgaza gelen son artırım bile bizim belimizi büktü. Bizim bir sürü soğutma sistemimiz var ve 24 saat daima olarak çalışıyorlar. Hijyen sebebiyle tek kullanımlık kap ve gereçlere geçtik, artış var. Besindeki stokçuluk bütün dünyada almış başını gidiyor. 2020’den bu yana bizim maliyet kalemlerimizde yüzde 50’nin üzerinde artış oldu. Bizim bu maliyetleri müşteriye yansıtmamız kaide.”
YEMEK, ÇALIŞANIN HAKKI
Dalın 2020 yılında kapasitesini yüzde 20’ye düşürdüğünü ve hala yüzde 60’larda olduğunu söyleyen Zincirkıran şöyle devam etti:
“Üniversitelerin ve özel okulların kapanması, konuttan çalışmaya geçilmesi bölümümüzü küçülttü. Bilhassa konuttan çalışma devrinde firmalara yemek veremedik. Yemek tıpkı vakitte işçinin özlük hakkıdır, bu haktan vazgeçilemez.”
ARTIŞA YETİŞEMİYORUZ İFLASLAR BAŞLAYACAK
Temmuz ayında besin fiyatlarının yüzde 3.18 oranında arttığını, böylelikle besinde yedi aylık artışın yüzde 20.18’i bulduğunu duyuran Bursa Yemek Sanayicileri Derneği Lideri Coşkun Dönmez, “İflasların başlamasından korkmaya başladık” diyerek şu bilgileri verdi:
“Düşük kârlarla çalışan dalımızda hammadde fiyatlarının daima artması sürdürülebilir bir durum değil. Artık daha kısa vakit dilimlerinde fiyat güncellemeleri yapmak durumundayız. Fiyat artışlarına yetişemez hale geldik. Son artırımlar ile dört kap yemekten oluşan ham mönü maliyetimiz 12 TL’yi buldu. Menü maliyetlerimiz 16 / 18 TL’yi bulabiliyor. Bu durumda satış fiyatlarımızın 18 / 20 TL’ye çıkıyor. Bizim maliyetlerimizin yüzde 50’sini ham besin oluşturuyor. Bunu ucuzlatmamız imkânsız. Kâr marjlarımız yüzde 6-8. Bu durum sürdürülebilir değil. Kârsız işletmeler yatırım yapamaz. Yatırım yapamayan işletme ise ayakta kalamaz. Unutulmasın ki kesimde yaşanacak aksiliklerden herkes ziyan görür” diye konuştu.
Cumhuriyet