Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, muhalefetin “Kanal İstanbul ihalesine girecek ülkeye uzaklık koyacağız, paralarını ödemeyeceğiz” kelamlarına memleketler arası tahkimi adres göstererek “Söke söke alırlar” cevabını vermesi reaksiyon çekti.
Hukukçu Prof. Dr. Mehmet Köksal, “somut mukavele adaleti ilkesi” doğrultusunda yargıçların mukavelelere müdahale edebileceğini belirterek, “Söke söke öderiz lafı tüzel bir laf değil” dedi. Hukukçu Turgut Kazan ise “Cumhurbaşkanı hakikaten bu türlü düşünüyor ve sorun çıkması halinde söke söke alınır diyorsa, alınan ölçüden sorumlu sayılması da gündeme gelir. O sonucu yaratan, sonucun sorumlusu olur ve rücu edildiğinde ödemek zorunda kalır” tabirlerini kullandı.
CHP Genel Lideri Kılıçdaroğlu’nun “Kanal İstanbul projesinde bulunan şirketlerin paralarını asla ödemeyeceğiz” ve GÜZEL Parti Genel Lideri Meral Akşener’in, “Kanal İstanbul imali için anlaşılan şirketlere bir kuruş ödemeyeceğiz” açıklaması ile başlayan ödeme tartışmasına, evvelki gün Cumhurbaşkanı Erdoğan cevap verdi. Erdoğan, “Yatırımcıları tehdit ediyorlar. Bu ne terbiyesizliktir. Devletlerde devamlılık temeldir, bunlar devlet terbiyesi de görmediler. Söke söke sizden bu paraları memleketler arası tahkim yoluyla da alırlar” açıklamasını yaptı. Lakin Erdoğan’ın açıklaması, hukukçuların reaksiyonunu çekti.
‘SOMUT KONTRAT ADALETİ…’
Cumhuriyet’e değerlendirmelerde bulunan Prof. Dr. Mehmet Köksal, “somut kontrat adaleti” prensibine işaret ederek, “Eğer bir mukavelede taraflardan birinin yükümlülükleri öteki tarafa nazaran çok istikrarsız formda kurulmuşsa, bu mukavelelere hâkim müdahale edebilir, unsurları uyarlayabilir yahut bu hususlar kararsız hale gelir” dedi. Dünya genelinde faal olan salgın hastalık ya da ekonomik zorlunluluk üzere hallerde kontratın askıya alınabileceğini yahut uygulanmaması yoluna gidilebileceğini aktaran Köksal, “Söke söke öderiz lafı hukuksal bir laf değildir. Demek ki hukukta ‘söke söke’ diye bir şey yokmuş. Kontratların yapılmasında hukuka karşıtlık, hukuk dışı tavır ve davranışın olmaması gerekir. Şayet bu türlü bir şey tespit edilirse, kamu faydası üzerinden de gidilebilir. Bu, mukaveleyi yapanların cezai sorumluluğunu da doğurur” diye konuştu.
‘ÖDEMEK ZORUNDA KALIR’
Hukukçu Turgut Kazan da Erdoğan’ın bu türlü bir yaklaşımda bulunmasını eleştirerek, “Bir cumhurbaşkanının, direkt sorumlu ve yaratıcısı olduğu hukukî siteme inanmadığını göstermesi bakımından değişiktir. Türkiye Cumhuriyeti’nin faydalarını değil, karşı tarafın yani yüklenicinin, üretimci firmaların faydalarını ön planda tutması inanılır şey değil. Bütün bunlar hukuk devletinin nasıl silinip süpürüldüğünü, bütün hukukî kıymetlerin nasıl çiğnendiğinin ilan edildiğini göstermesi açısından hüzün vericidir” tabirlerini kullandı. Kazan, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Cumhurbaşkanı, nitekim bu türlü düşünüyor ve sorun çıkması halinde söke söke alınır diyorsa, alınan ölçüden sorumlu sayılması da gündeme gelir. Söke söke ödeme mecburiyeti doğduğunda, o sonucu yaratan, sonucun sorumlusu olur ve rücu edildiğinde ödemek zorunda kalır. Türkiye’nin faydaları kelam konusu olduğunda o faydalara kim muhalif davrandıysa o sorumlu olur, ona dönülür. Hukukun temel kuralı budur.”
‘ETİK KIYMET YERLEŞTİ’
Son devirdeki anket sonuçlarına ve başta ana muhalefet partisi olmak üzere muhalefet partilerinin ikazlarına işaret eden Kazan, “Erken seçimlerin tartışıldığı günlerde, siyasal iktidarın kalıcı yahut büyük mali boyutlu işlerden sakınması daima önerilmiş ve düşünülmüştür. Kalıcı harcamaları, borçlanmaları gerektiren yönetim tipi işlerden sakınılması tarafında bir etik kıymet yerleşmiştir” diye konuştu.
Cumhuriyet